Ciemne plamy na twarzy. Przyczyny i konsekwencje

Pojawiające się na twarzy plamy to dość częsta przypadłość, zwłaszcza jeśli chodzi o kobiety. Tego rodzaju przebarwienia bywają konsekwencją zbyt intensywnych kąpieli słonecznych, ale również mogą być objawem niekorzystnych zmian w organizmie. W dermatologii przyjmuje się, że plama to wykwit leżący w poziomie skóry, różniący się od otaczającej tkanki jedynie barwą. Oznacza to, że nie jest z reguły wyczuwalna przy dotyku. Wyróżnia się plamy: barw­nikowe, związane z odkładaniem się barwnika (mela­niny) w skórze (np. piegi, znamiona, plamy café au lait); zapalne związane z przekrwieniem biernym wywołanym stanem zapalnym (np. rumień); naczy­niowe (np. teleangiektazje, czyli trwałe rozszerze­nia małych naczyń krwionośnych, wybroczyny spo­wodowane wynaczynieniem krwi z małych naczyń włosowatych do skóry lub błon śluzowych; naczy­niaki powstające w wyniku tworzenia się nowych, drobnych naczyń krwionośnych; złogowe powstałe w wyniku odkładania się złogów w skórze (np. w sre­brzycy, przy zatruciu rtęcią). ​

Te ostatnie zlokalizowane są w warstwie podstawnej naskórka. U osób o ciemnej karnacji występuje więk­sza ilość aktywnych melanocytów. Dające się zaob­serwować przebarwienia oraz odbarwienia skóry powstają natomiast na skutek zaburzenia poszcze­gólnych faz syntezy oraz transportu melaniny. Jednak pojawienie się i rozwój ostudy może być związane nie tylko z ekspozycją na światło słoneczne, ale również z zaburzeniami hormonalnymi. Dlatego schorzenie niekiedy pojawia się w trakcie ciąży, zaburzeń miesiączkowania, stanów zapalnych przydatków (zapalenie jajników i jajowodów), a także menopauzy, gdy organizm przestaje produkować estrogeny i progesteron. Do czynników przyczynia­jących się do powstawania ostudy zalicza się rów­nież: zaburzenia hormonalne związane z chorobami tarczycy, stosowanie doustnej antykoncepcji hor­monalnej, schorzenia wątroby, wyniszczenie organi­zmu, używanie kosmetyków zawierających substan­cje światłouczulające (np. olejek bergamotowy), leki zawierające środki światłouczulające (np. przeciwpa­daczkowe, przeciwdepresyjne, przeciwwirusowe). Specjaliści przypominają, że jeśli chcemy uniknąć ryzyka wystąpienia przebarwień na skórze, należy ograniczyć przebywanie na słońcu, zwłaszcza gdy przyjmujemy leki, takie jak tetracykliny, sulfonamidy, cytostatyki, środki przeciwgrzybicze (gryzeofulwina), środki przeciwbólowe i przeciwzapalne, przeciwcukrzycowe albo leki moczopędne. Warto pamiętać, że zawarte w lekach hormonalnych estrogeny mogą przyczynić się do powstania nie­równomiernej opalenizny. Eksperci radzą również, by powstrzymać się od kuracji ziołowych z użyciem ekstraktu z dziurawca lub nagietka. Jeśli do masażu lub kąpieli używamy olejków cytrusowych lub zawie­rających ekstrakt z bergamotki powinniśmy rów­nież chronić się przed działaniem słońca. Przyczyną fotodermatozy mogą stać się: arnika, oset, mniszek lekarski i chryzantema. ​

Pacjenci z wszelkimi odbarwieniami skóry nie powinni wystawiać się na długotrwałe działanie pro­mieni, zarówno naturalnych, jak i tych w solarium. Powinni również pamiętać o stosowaniu filtrów przeciwsłonecznych. Zmiany miejscowe traktowane są przeważnie preparatami o działaniu rozjaśniają­cym, złuszczającym oraz hamującym melanogenezę. Jeśli zmiany skórne są nieco głębiej umiejscowione, konieczne jest wówczas wykorzystanie peelingów chemicznych, zabiegu laserowego lub kriochirur­gii. U osób z odbarwieniami będącymi konsekwen­cją innych dolegliwości zaleca się podjęcie leczenia choroby podstawowej. W celu odbarwienia plam wykorzystuje się leki zawierające takie substancje, jak: witamina C, witamina A, arbutyna, perhydrol, hydrochinon czy kwas kojowy. Można wykonać rów­nież peeling z zastosowaniem kwasów alfa-hydrok­sylowych oraz powierzchowną krioterapię w formie masażu. Gdy przyczyną plam na skórze są zaburze­nia hormonalne, leczenie powinno być przyczynowe. ​