To naturalna, słodka substancja, którą wytwarzają pszczoły z zebranego nektaru roślin lub wydzielin owadów (mszyc albo czerwców) wysysających soki z żywych części roślin, które pszczoły następnie zbierają, przerabiają, odwadniają, gromadząi pozostawiajądo dojrzewania w plastrach.
Miód może być płynny, lepki lub skrystalizowany. Dzielimy go na nektarowy (kwiatowy) albo spadziowy. Z racji wysokiej zawartości glukozy i fruktozy (cukry proste) miód szybko się wchłania, będąc tym samym świetnym specyfikiem dla sportowców i znakomitą odżywką dla serca. Jego konsumpcję zaleca się w przypadkach osłabienia mięśnia sercowego. Już starożytni znali jego właściwości odżywcze i lecznicze − zdolność obniżenia gorączki i rozrzedzenia krwi. W stanie płynnym miód nazywany jest patoką, a po krystalizacji − krupcem. Prawdziwy miód powinien sięskrystalizowaćw przeciągu 3-4 miesięcy. Nie dotyczy to jednak miodów spadziowych i akacjowych, które potrafią zachować płynność nawet przez rok. Należy pamiętać, że miód podgrzany do temperatury powyżej 40 stopni Celsjusza wytraca swoje właściwości lecznicze i bakteriobójcze (antybiotyczne). Dlatego, dodając go do herbaty, kawy, mleka czy wody, warto go wystudzić.
Uważa się, że miody przechowywane w temperaturze pokojowej tracą po 6 miesiącach połowę swojej aktywności antybiotycznej, a po 1,5 roku zanika ona prawie całkowicie. Aktywność antybiotyczna miodu dotyczy takich bakterii chorobotwórczych, jak ziarniaki, gronkowce i paciorkowce. Poza tym, miód działa na laseczki wąglika, prątki gruźlicy, rzęsistka pochwowego oraz − chorobotwórcze dla człowieka − grzyby drożdżoidalne. Działanie bakteriobójcze miodu określa się za pomocą wartości inhibinowej, wyrażonej liczbami od 0 do 5. Miody hamujące rozwój szczepu gronkowca złocistego przy stężeniu 50% mają wartość inhibinową 0, hamujące wzrost szczepu przy stężeniu 25% wartość inhibinową 1, przy stężeniu 12,5% wartość inhibinową 2, a przy stężeniu 1,56% lub niższym − wartość inhibinową 5. Wysoką aktywnością antybiotyczną (wartości inhibinowe 4 i 5) charakteryzują się miody spadziowe ze spadzi iglastej, miody nektarowo-spadziowe, a także niektóre miody odmianowe, na przykład miód gryczany i lipowy. Do średnio aktywnych (wartość inhibinowa 3) zalicza się miód wielokwiatowy i miód spadziowy ze spadzi liściastej. Niską aktywnością antybiotyczną (wartość inhibinowa od 0 do 2) odznaczają się między innymi miody: rzepakowy, akacjowy i wrzosowy.
W składzie miodu znajduje się również wapń, fosfor, żelazo, magnez, potas, cynk oraz witaminy A, B2, C, PP. Charakter miodu określa „surowiec" z którego korzystały pszczoły, zbierając nektar, pyłek kwiatowy albo spadź.
Miód wielokwiatowy wytwarzany jest z wielu roślin miododajnych, które rosną na polach, łąkach, w sadach i w lesie. Wiosną miód ten ma jaśniejszy kolor i łagodniejszy smak. Miód wytworzony w okresie lata w smaku jest bardziej zdecydowany i ma ciemniejszy kolor. Uważa się, że miód wielokwiatowy, za sprawą zawartych w nim cukrów prostych, wydatnie wspomaga pracę mięśnia sercowego. Jest przydatny w leczeniu chorób wątroby i pęcherzyka żółciowego. Korzystnie wpływa na osoby cierpiące na alergie i uczulenia na pyłki.
W przypadku miodu rzepakowego mamy do czynienia z barwą słomkową, prawie bezbarwną. Jego zapach jest subtelny i kwiatowy. Szybko się krystalizuje, a powstałe grudki przybierają prawie biały lub kremowy kolor. Może być wykorzystany do leczenia dolegliwości wątroby, nerek, trzustki, układu pokarmowego, wrzodów żołądka i dwunastnicy. Co więcej, jego przyjmowanie zaleca się w przypadku problemów z krążenie, niewydolnością serca i przy miażdżycy. Podobnie jak miód wielokwiatowy może on być z powodzeniem stosowany przy przeziębieniach i stanach zapalnych górnych dróg oddechowych. Pomaga obniżać ciśnienie krwi i przyspiesza gojenie ran, zaś w przypadku poparzeń zapobiega powstawaniu pęcherzy.
Miód gryczany posiada ciemno-herbaciany lub brunatny kolor. Ma zdecydowany smak i intensywny zapach. Ponieważ w swym składzie ma sporo flawonoidów w postaci rutyny wykorzystuje się go w leczeniu choroby wieńcowej, nadciśnienia, zapalenia nerek i miażdżycy. Pomaga w odnowie komórek kostnych i zrastaniu kości, jednocześnie wspiera system immunologiczny i gojenie się ran.
Miód mniszkowy powstały na bazie kwiatu mniszka lekarskiego charakteryzuje jasnożółty kolor. Szybko się krystalizuje, choć nierównomiernie. Wykazuje dużą aktywność biotyczną, co powoduje, że znajduje zastosowanie w leczeniu chorób żołądka, jelit, wątroby i dróg żółciowych, oraz przy zaburzeniach trawienia.
Miód wrzosowy zalicza się do najbardziej cenionych miodów nektarowych. Ma charakterystyczną brunatno-czerwonąbarwę. Ulega krystalizacji, przyjmując galaretowatąkonsystencjęw kolorze pomarańczowym lub ciemnobrunatnym. Nie za słodki, pachnie wrzosami. Stosowany przy dolegliwościach dróg moczowych, prostaty, kamicy nerkowej oraz przy zapaleniu jelit i biegunkach.
Miód lipowy w stanie płynnym ma kolor jasnożółty, czasem bursztynowy z zielonkawym odcieniem. Pachnie kwiatami lipy. Pod względem smakowym dość pikantny, niekiedy lekko gorzkawy. Działa antyseptycznie, przeciwskurczowo, napotnie, przeciwgorączkowo, wykrztuśnie, lekko nasennie i uspokajająco. Pomaga w leczeniu grypy, przeziębienia, kaszlu, ostrych i przewlekłych chorobach przeziębieniowych, anginach, zapaleniach zatok obocznych nosa, dróg oddechowych. Zalecany jest przy chorobach dróg moczowych i nerwicach.
Miód akacjowy charakteryzuje się niskąaktywnościąantybiotyczną. Miód ten pomocny jest w leczeniu wrzodów żołądka, dwunastnicy, zapalenia błony śluzowej oraz stanów kurczowych jelita cienkiego i grubego. Znajduje też zastosowanie w przypadkach nadkwasoty żołądka, zaburzeńprzewodu pokarmowego i układu trawiennego. W chorobie wrzodowej przyspiesza regeneracjętkanki, odnowębłony śluzowej, usuwanie nadżerek i owrzodzeń. Łagodnie wycisza niepokój wewnętrzny, ułatwia zasypianie, wzmacnia znużony, wyczerpany organizm. Zaleca sięwypicie na 2 godziny przed snem szklanki naparu z melisy z łyżkąmiodu akacjowego.
Miód spadziowy wytwarzany jest z wydzieliny produkowanej przez mszyce i czerwce, którą pszczoły zbierają z drzew i roślin polnych. Miody spadziowe (ze spadzi iglastej lub liściastej) są gęstsze od kwiatowych i zawierają w swoim składzie więcej związków mineralnych tj. potas, fosfor, chlor, siarka, wapń, magnez i żelazo. Charakteryzuje go wysoka aktywnośćantybiotyczna i bakteriobójcza. Działa antyseptycznie, przeciwzapalnie i wykrztuśnie, dzięki czemu z powodzeniem wspomaga system odpornościowy człowieka. Polecany jest w schorzeniach dróg oddechowych, przewodu pokarmowego, serca, układu krążenia, układu nerwowego, przy zaburzeniach trawienia.
Przy użyciu domowych sposobów jest to dość trudne. Ani smak, ani kolor czy zapach nie stanowią tutaj pomocnej wskazówki. Znawcy podpowiadają, że miód występujący w formie płynnej (tzw. patoki), przy przelewaniu go łyżeczką będzie tworzył na powierzchni wypukły lej. Prawdziwy miód po pewnym czasie powinien ulec krystalizacji, oczywiście zależnie od jego rodzaju może to nastąpić wcześniej lub później. Jeśli miód (poza akacjowym) po 3 miesiącach od daty rozlewu nie skrystalizował się, lepiej zrezygnować z jego zakupu. Naukowcy wciąż odkrywają nowe, zdrowotne właściwości miodu. Jeśli chcemy je w pełni wykorzystać, specjaliści podpowiadają, by pić miód rozpuszczony w letniej, wcześniej przego-towanej wodzie. Najlepiej pić go rano, na czczo, lub przed snem, małymi łykami, przetrzymując w ustach przed połknięciem, tak aby już w jamie ustnej jego składniki były wchłaniane przez śluzówkę do krwi. Przy przeziębieniach i zatokach zaleca się żucie kawałka miodowego plastra. Miód powinniśmy kupować bezpośrednio od pszczelarza, najlepiej z pasieki, którą dobrze znamy. Kupując miód od przygodnie napotkanego handlarza, możemy natrafićna produkt niskiej jakości.