Problemy z zatwardzeniem jak wiadomo nie należą do najprzyjemniejszych. Obstrukcje w poważnym wydaniu (defekacja rzadziej niż dwa razy na tydzień) mogą wiązać się z groźnymi konsekwencjami, nie wyłączając śmierci. Warto pamiętać, że osoby zdrowe oddają zazwyczaj 1–2 dobrze uformowane stolce dziennie, czasem co drugi dzień. Zaparcie jest jedną częstych dolegliwości, szczególnie w społeczeństwach zachodnich. U jego podstaw zwykle jednak nie leżą poważne schorzenia. Występuje czasem u osób zdrowych spożywających pokarmy z małą zawartością płynów i błonnika, prowadzących siedzący tryb życia, u osób w podeszłym wieku i noworodków oraz u kobiet w zaawansowanej ciąży.
Zaparcia często towarzyszą zaburzeniom czynnościowym jelita grubego,
zwłaszcza u kobiet, jako tzw. zaparcie nawykowe
W tego rodzaju przypadkach wstrzymywanie oddawania stolca po pewnym czasie rozregulowuje rytm pracy jelit, powodując ich „rozleniwienie". Doprowadza to do zatwardzenia. Dolegliwości tej sprzyja stres, stany nerwowe, brak ruchu oraz siedzący tryb pracy i życia. W tym przypadku środki przeczyszczające nie są wskazane, a raczej zmiana trybu życia oraz właściwa dieta. Natomiast gdy jelito zaciska się dookoła stwardniałych mas kałowych, uniemożliwiając tym samym prawidłowe wypróżnienie, mamy do czynienia z zaparciem kurczowym. W niektórych przypadkach zaparcia mogą występować naprzemiennie z biegunkami. W takim wypadku zalecana jest przede wszystkim właściwa dieta, czyli delikatne mięsa, twarożki, masło, miód, oliwa, gotowane i przecierane jarzyny oraz duża ilość płynów. Należy unikać potraw smażonych czy fermentujących, ostrych przypraw, pieczywa razowego oraz takich produktów jak groch czy fasola. Jeśli zaparcia pojawiają się nagle i zaburzają stały rytm wypróżnień u danej osoby, częściej sugerują poważne schorzenia.
Domowe sposoby na zaparcia zazwyczaj pomagają skutecznie wyeliminować problemy z wypróżnianiem. Na czym polegają?
Przede wszystkim na włączeniu do diety produktów bogatych w błonnik. Znajdziemy go nie tylko w owocach (na przykład w suszonych śliwkach) i warzywach, ale także w płatkach owsianych, otrębach pszennych i owsianych, w łuskach ziaren żyta, pszenicy i kukurydzy, siemieniu lnianym, kiszonej kapuście. Dzienna dawka błonnika to 20–40 gramów. Jeśli takie jest zalecenie lekarza, możemy spożywać błonnik w tabletkach. Ale dlaczego akurat błonnik? Błonnik pokarmowy jest substancją, która nie podlega trawieniu w przewodzie pokarmowym, a jednocześnie pobudza nasz metabolizm do pracy. Ponadto wiąże on znaczne ilości wody, dzięki czemu rozluźnia masy kałowe i usprawnia ich przesuwanie. Dietę bogatą w błonnik poleca się szczególnie na zaparcia u dzieci oraz na problemy z wypróżnianiem się w ciąży, kiedy to zastosowanie różnego rodzaju leków przeczyszczających jest niewskazane.
Na uporczywe zatwardzenia pomaga także stosowanie ziół i herbatek o właściwościach przeczyszczających
Najlepsze zioła na zaparcia to: kora kruszyny, senes oraz korzeń rzewienia. Ich działanie polega na pobudzaniu jelit do pracy poprzez mechaniczne podrażnianie, co w efekcie przyspiesza i ułatwia wypróżnianie. Następuje upłynnienie mas kałowych, dzięki czemu stolec bez problemu wydalany jest na zewnątrz. Jednak bardzo ważne jest to, aby nie stosować tego rodzaju ziół przewlekle, gdyż ich długotrwałe przyjmowanie rozleniwia jelita, co może doprowadzić do jeszcze silniejszych, uciążliwych zaparć. Poza stosowaniem wymienionych ziół na zaparcia zaleca się też picie naparów z mniszka lekarskiego, babki jajowatej czy czarnego bzu. Ich zadaniem jest przede wszystkim usprawnienie trawienia, wspomaganie regularnych wypróżnień oraz łagodzenie problemów z trawieniem. Zioła te są delikatne w działaniu, a więc można je stosować nawet codziennie bez ograniczeń czasowych. Jednak efekty będą w tym przypadku na pewno mniejsze niż w przypadku senesu czy kory kruszyny. Dobrym pomysłem jest więc połączenie diety bogatej w błonnik z ziołami takimi jak mniszek czy babka jajowata, co spotęguje ich korzystne właściwości rozluźniające. Aby pozbyć się zatwardzenia domowym sposobem, warto zatem zastąpić zwykłą herbatę lub kawę naparem z ziół, który poza tym, że dobrze smakuje będzie również wspierał prawidłową pracę jelit, co pomoże na zaparcia i gazy.
Jeśli mamy problemy z wypróżnianiem, konieczne jest picie dużych ilości płynów,
najlepiej w postaci wody niegazowanej
Płyny przyczyniają się do tego, że spożywany pokarm ma właściwą wilgotność, dzięki czemu jest szybciej przesuwany w pasażu jelitowym i wydalany na zewnątrz. Dzienna norma dotycząca spożycia wody wynosi 2 litry. Dzięki wodzie oczyszczamy organizm z toksyn i przyśpieszamy pracę jelit. Gdy nawodnienie organizmu jest zbyt małe, broni się on przed odwodnieniem i wchłania wodę z treści pokarmowych jelit. Nawodnienie jest więc kluczowym domowym sposobem na zaparcia.
Należy pamiętać, że przyjmowane w pokarmie tłuszcze spowalniają pracę jelit
Ich dzienna dopuszczalna norma to 30 gramów. Nie zapominajmy o tym, gdy jemy majonez, frytki albo chipsy lub produkty zawierające masło, margarynę i olej. Tłuszcze znajdują się także w mięsie, serach i sosach. By uporać się z zaparciami należy więc ograniczyć ich spożycie. To samo dotyczy białego pieczywa, słodyczy, w tym czekolady.
Nie możemy również zapominać o aktywności fizycznej
Ćwiczenia, zwłaszcza mięśni brzucha, powodują poruszenie treści pokarmowej. Codzienna dawka ruchu na pewno pomoże zwalczyć zaparcia i przywróci prawidłowy rytm wypróżnień. Nie muszą być to ćwiczenia o dużej intensywności, lecz umiarkowany, dopasowany do indywidualnych możliwości wysiłek fizyczny. Siedzący tryb życia rozleniwia nasze jelita. Ćwiczenia fizyczne, pływanie, jazda na rowerze poprawiają krążenie krwi i dzięki temu przemiana materii ulega przyśpieszeniu.
A co z nieregularnymi posiłkami?
Bardzo często jemy w biegu i w różnych godzinach. Nasz organizm nie jest w stanie przetwarzać dużych ilości pokarmu, dlatego dwa duże posiłki powinniśmy rozłożyć na kilka mniejszych (4–6). Istotne jest także to, jak jemy. Nie powinniśmy się śpieszyć, każdy kęs należy dokładnie przeżuwać. Ważne jest również uregulowanie naszego trybu życia. Ta regulacja nie może polegać tylko na jadaniu o stałych porach, ale także na regularnym wypróżnianiu się. Najlepiej oddawać stolec rano, gdyż wtedy ma miejsce największa aktywność naszych jelit. Złym nawykiem jest natomiast jego wstrzymywanie, ponieważ prowadzi to do nawracających zaparć.
