O zespole suchego oka mało kto słyszał. I choć to schorzenie, z którym można funkcjonować, to jednak w znaczący sposób potrafi utrudnić normalne życie. Co gorsza, coraz częściej diagnozuje się je wśród dzieci i młodzieży. Niegdyś problem dotyczył głównie dorosłych pracujących przy komputerach, dziś coraz częściej na problemy z oczami skarżą się także mali podopieczni. Z danych wynika, że dolegliwość dotyka blisko 340 mln osób na całym świecie. Przeciętnie obejmuje 10–16 proc. populacji, jednak w niektórych grupach zawodowych wskaźnik ten sięga ponad 30 proc. Prawdopodobieństwo wystąpienia zespołu suchego oka rośnie wraz z wiekiem i zmianami we współczesnych warunkach życia. Wszechobecne smartfony, tablety, komputery, godziny przesiadywania przed telewizorem, muszą prędzej czy później odcisnąć się na zdrowiu naszych oczu. Podczas użytkowania komputera, zwłaszcza laptopa i tabletu, a także telefonów mrugamy zdecydowanie mniej. Zbyt rzadkie mruganie prowadzi zaś do kłopotów z gruczołem łzowym, co z kolei powoduje problemy ze wzrokiem.
Przeciętnie mrugamy 15 razy na minutę, jednak jako użytkownicy tabletów i smartfonów robimy to co najmniej dwa razy rzadziej
Zmiany dotyczące tego, w jaki sposób pracujemy, uczymy się i wypoczywamy obejmują również dzieci. Niedawno opublikowane badania pokazują, że nadużywanie telefonów może prowadzić do rozwoju objawów suchości oczu już w bardzo młodym wieku. Jak stwierdzili amerykańscy naukowcy problem ten dotyka już co dwudziestego dziecka, które używa smartfona średnio przez 3,2 godziny dziennie. Zespół występuje znacznie częściej wśród dzieci miejskich (8,3 proc.), które częściej też są użytkownikami urządzeń elektronicznych i rzadziej przebywają na świeżym powietrzu. Następnie problem narasta wraz z wiekiem. Ma to swoje określone następstwa. Zespół suchego oka u dzieci nie tylko wpływa negatywnie na jakość widzenia, lecz przyczynia się do gorszych wyników w nauce. Dolegliwościom towarzyszą nierzadko bóle głowy i krótkowzroczność.
Jakie są inne przyczyny zespołu suchego oka?
Do najważniejszych należą zatrucie środowiska, w tym powietrza, zapylenie, w szczególności drobnymi pyłami, które w dużym stopniu wpływają na zmniejszanie wydzielania łez. U dorosłych do wystąpienia suchego oka przyczyniają się również leki, w szczególności te z grupy psychotropowych, a także środki antykoncepcyjne. Ponadto zespół może być skutkiem przebywania w klimatyzowanych pomieszczeniach, kąpieli w chlorowanej wodzie, palenia papierosów, noszenia soczewek kontaktowych. Kolejną przyczyną zaburzeń w nawilżaniu gałki ocznej są zmiany hormonalne w organizmie w okresie menopauzalnym.
Zespół suchego oka u dzieci i dorosłych ma specyficzne objawy
Jeżeli dziecko uskarża się na suchość, pieczenie, swędzenie, kłucie czy ból oczu lub uczucie „piasku" pod powiekami, nie powinno się tego zbagatelizować. To samo dotyczy przypadków okresowego rozmazywania się widzenia, nienaturalnie częstego mrugania czy niemożności skupienia oczu przez dłuższy czas na ekranie lub książce. Inne objawy to zaczerwienienie i obecność wydzieliny w oku. Jednak kłopoty z wydzielaniem łez mogą znamionować również inne, poważniejsze schorzenia, na przykład zespołu Sjögrena należącego do grupy chorób reumatologicznych. Zespół Sjögrena jest ciężkim schorzeniem, w efekcie którego dochodzi do upośledzenia wydzielania płynów w organizmie: żółci, śliny, a także łez. Dlatego badanie zmian ocznych u pacjenta powinno uwzględniać także możliwość jego wystąpienia. Inną przyczyną suchości oka mogą być zaburzenia struktury łez, a właściwie obecnego na powierzchni oka tzw. filmu łzowego, który składa się z trzech warstw: śluzowej, wodnej i tłuszczowej. Jeśli dochodzi do zaburzeń w wydzielaniu jednej z nich w efekcie skutkuje to wysychaniem komórek nabłonka i obniżeniem ich odporności. To z kolei może skutkować na przykład zakażeniem nużeńcem, czyli pasożytem z rodziny roztoczy bytującym w okolicach oczu.
Aby skutecznie leczyć zespół suchego oka u dzieci, w pierwszej kolejności należy skontaktować się ze specjalistą
Pozwoli to właściwie zdiagnozować problem oraz wykluczyć inne jego przyczyny. Jest to istotne, ponieważ samodzielne rozpoznanie może okazać się zwyczajnie błędne, a dolegliwość na przykład w przypadku zakażenia wirusowego lub grzybiczego poważniejsza niż to się wydaje. Jeśli dziecko odczuwa pieczenie, kłucie, ból, a oko jest zaczerwienione można podać mu preparat w postaci sztucznych łez. Jeśli po 2–3 dniach krople nie pomagają należy zgłosić się do lekarza. Zgodnie z obecnym stanem wiedzy zespół suchego oka jest schorzeniem, którego nie można wyleczyć. Stosuje się jedynie leczenie, które zmniejsza objawy i zwiększa komfort pacjenta. Poza unikaniem czynników, które zaostrzają symptomy choroby, zaleca się stosowanie odpowiednich kropli nawilżających. Ich rolą jest imitacja filmu łzowego. Dostępne są również krople żelowe, które charakteryzują się przedłużonym działaniem, ale mogą powodować przejściowe zamglone widzenie bezpośrednio po podaniu. W przypadku suchości powodującej duży dyskomfort zaleca się aplikację maści bądź też żeli ocznych. Aby uczynić terapię bardziej skuteczną należy zastosować nawilżacze powietrza w domu, dbać o higienę okolic oczu dziecka oraz ograniczyć stosowanie klimatyzacji w aucie. Niektórzy specjaliści sugerują możliwość skorzystania z dostępnych na smartfony i tablety aplikacji, które przyciemniają wyświetlacz i zmniejszają emisję niebieskiego światła, które przyczynia się do przemęczenia oczu, lub takich które przypominają o częstszym mruganiu. Jednak podstawowym środkiem zaradczym powinno być ograniczenie nieuzasadnionego korzystania ze smartfonów, tabletów czy laptopów, co oczywiście w czasie pandemii i nauki zdalnej okazuje się zadaniem bardzo trudnym do zrealizowania.
Należy podkreślić, że choroby oczu u dzieci, poza negatywnym wpływem na naukę, mogą powodować rozkojarzenie, bóle głowy czy rozdrażnienie
Wielogodzinna aktywność przed ekranem monitora powoduje pieczenie, łzawienie i zaczerwienienie oczu, co niesie ryzyko wystąpienia zespołu suchego oka, a to z kolei sprzyja infekcjom i alergiom. Choć nie każda z nich jest groźna i nie zawsze wymaga terapii, wszystkie należy obserwować, ponieważ nie tylko wiążą się z dolegliwościami i dyskomfortem, ale zaniedbane mogą skutkować poważnymi konsekwencjami. Trzeba też zaznaczyć, że nieleczony zespół suchego oka może powodować trwałe uszkodzenie wzroku. Tak więc, w przypadku oczu lepiej dmuchać na zimne.
Pamiętajmy też, że jest mało prawdopodobne, by dziecko samo zakomunikowało nam, że ma problemy z widzeniem. Dzieci z reguły nie rozumieją, co to znaczy widzieć prawidłowo i nie wiedzą, jak powinny i jak mogą widzieć.
