Dieta dziecka po pierwszym roku życia. Jakie wprowadzić zasady?
Młodzi rodzice często zadają sobie pytanie, jak powinny wyglądać posiłki ich dziecka.
Czy należy podawać mu przekąski? Czy można pozwolić mu na samodzielne decydowanie, ile posiłku zje? Pierwsze trzy lata w życiu dziecka to czas niezwykle istotny z perspektywy możliwości kształtowania jego późniejszych upodobań i nawyków żywieniowych. W tym okresie dieta powinna zaspokajać jego specyficzne – z uwagi na postępujący wzrost i rozwój – potrzeby. Przeciętnie dziecko w wieku trzech lat powinno spożywać 1000- 1300 kalorii dziennie. Mimo że nie ma potrzeby liczenia kalorii, czasem jest to użyteczne. Warto pamiętać, że choć dziecko rośnie, tempo tego procesu jest wolniejsze niż w pierwszych 12 miesiącach życia. Pod koniec trzeciego roku życia osiąga ono około 50% wysokości, jaką będzie mieć w dorosłym życiu. Od pierwszego do trzeciego roku życia zwiększa swoją wagę o 2–3 kilogramy. Dzieci pomiędzy pierwszym a trzecim rokiem życia powinny otrzymywać od 4 do 5 posiłków dziennie, w tym 3 główne i 1–2 uzupełniające.
Podstawową zasadą, która powinna przyświecać kształtowaniu zachowań żywieniowych w tym czasie, jest dostosowanie posiłków do apetytu dziecka.
Ma to w założeniu wywierać pozytywny wpływ na uregulowanie mechanizmu głodu i sytości, z korzyścią dla przyszłego rozwoju. Dlaczego? Po pierwszym roku życia ochota na jedzenie znacznie się zmniejsza. Dziecko niechętnie próbuje nowych potraw, uparcie odmawia jedzenia niektórych produktów żywnościowych. W związku z tym specjaliści przekonują, że w tym okresie powinno się również kontynuować karmienie piersią, ponieważ pokarm matki nadal stanowi dla dziecka bogate źródło wartościowych składników odżywczych. Z czasem można stopniowo ograniczać ilość karmień na rzecz posiłków w postaci śniadania, obiadu, kolacji i uzupełniającego drugiego śniadania oraz podwieczorku. Dziecko kończące pierwszy rok życia powinno otrzymywać w ciągu dnia maksymalnie 3 porcje mleczne. Trzeba przy tym pamiętać, by uzupełnienie płynów stanowiła w głównej mierze woda. Po pierwszym roku życia u dziecka rośnie zapotrzebowanie na witaminę D, wapń, a w szczególności na żelazo. Dlatego w jadłospisie powinny się znaleźć produkty, takie jak chude mięso, ryby, jaja, zielone warzywa, owoce bogate w witaminę C, która ułatwia wchłanianie żelaza z produktów roślinnych. Źle zbilansowana dieta grozi niedoborami w organizmie dziecka. Według badań w Polsce aż 42% małych dzieci otrzymuje zbyt mało wapnia, 94% wykazuje niedobór witaminy D, 33% przyj- muje za mało jodu. Witamina D i wapń wspierają prawidłowy rozwój kości, żelazo i jod są wspierają funkcje poznawcze, zaś witamina C i A są pomocne we wzmacnianiu odporności.
Ogólnie rzecz biorąc, dieta dziecka ma być podobna do tego, co spożywa reszta rodziny. Śniadanie musi dostarczać dziecku około 25% z ogólnej puli energii zalecanej do spożycia w ciągu dnia. Podstawowym składnikiem śniadania dziecka po pierwszym roku życia powinny być produkty mleczne: jogurt, kefir, niesłodzone kakao, mleko modyfikowane. Eksperci uważają, że najzdrow- szym śniadaniem dla dziecka są płatki na mleku. To połącze- nie jest bogate w wapń i błonnik. Zboża zawierają witaminy z grupy B i żelazo. Oprócz tego warto dziecku zaoferować produkty bogate w białko: jaja, rośliny, chude mięso. Właściwym dodatkiem do każdego śniadania powinny być warzywa lub owoce. Zdaniem die- tetyków dzieci powinny spożywać warzywa w ilości nie mniejszej niż 300 gramów dziennie. Dobrze jest wybierać te o ciemnozielonej i pomarańczowej barwie, jedno- cześnie ograniczając te, które zawierają skrobię.
Obiad dziecka powinien być najbardziej energetycznym posiłkiem ze wszystkich podawanych w ciągu dnia. Powinien zawierać lekką zupę warzywną oraz drugie danie. Drugie danie może zawierać mięso drobiowe, ryby, czasem rośliny strączkowe, produkty zbożowe, takie jak kasze i maka- rony, ale też ziemniaki. Nieod- łącznym elementem obiadu jest duża porcja warzyw, na przykład w postaci ugotowanej, surówek czy lubianej przez dzieci formy warzyw pokrojonych w słupki, do jedzenia ręką. Jeśli dziecko nie przepada za warzywami, można je podać jako przystawkę przed obiadem, gdy jest głodne. Uni- kajmy produktów ciężkostraw- nych, pikantnych, dosładzanych, zbyt twardych (mogą zapchać tchawicę), tłustych, gazowanych, solonych, smażonych lub wyso- koprzetworzonych. Organizm małego dziecka nie jest jeszcze gotowy na tego typu „dorosłą żywność". Obiad możesz zakoń- czyć lekkim deserem, na przykład porcją świeżych owoców.
Na kolację podawaj dziecku lekkostrawne produkty, najlepiej gotowane, o wysokiej zawartości składników odżywczych. Ten posiłek może zawierać pla- sterki sera, kefiry, jogurty, może być to też standardowa kanapka, na przykład z warzywami i twa- rogiem. Wieczorna szklanka ciepłego mleka może działać uspokajająco. Pora jedzenia kola- cji zależy od stylu życia rodzi- ców i często bywa ona łączona z posiłkiem obiadowo-kolacyj- nym rodziców po ich powrocie z pracy, dlatego bywa tak, że dla dzieci jest to drugi obiad. Pamię- taj, żeby brać pod uwagę tego typu indywidualne czynniki przy przygotowywaniu jadłospisu malucha.
W ramach uzupełnienia głównych dań możesz zaproponować dziecku świeże owoce, odrobinę soku (nie więcej niż pół szklanki soku 100% dziennie), przeciery owocowe i połączyć je z kleikiem czy kaszką. Dobrym pomysłem są także posiłki przygotowane na bazie mleka, jogurtu lub twarożku. Jako dodatków możesz użyć zmie-lonych orzechów lub migdałów. Unikaj w diecie dziecka tych dese- rów i posiłków, które zawierają cukier lub duże ilości tłuszczu. Najzdrowsze przekąski to kawałki owoców (jabłko, pomarańcza, banan) lub ugotowanych warzyw (marchew, kalafior), a także pla- sterki sera lub jogurt. Kajzerka, drożdżówka, czy chrupki kukury- dziane nie są dobrym pomysłem.
Podsumowując, pamiętaj o tym, by dziecko jadło posiłki regularnie, a jego dieta była zbilansowana i urozmaicona. W tym wieku jego potrzeby są bardzo duże, w związku z tym wybiórczość w jedzeniu może doprowadzić do niedoborów.
