Borelioza, jak ją rozpoznać?

Przed nami kolejny sezon na kleszcze. Rośnie zatem ryzyko zachorowania na boreliozę. Objawów świadczących o boreliozie nie wolno lekceważyć, gdyż nieleczona może prowadzić nawet do śmierci. Wbrew pozorom w jej przypadku postawienie właściwej diagnozy nie jest proste i nawet doświadczeni lekarze mogą mieć z tym trudności. Objawy boreliozy nie są jednoznaczne, chociaż najczęstsze są te dotyczące skóry i stawów.

Wszystkie postaci boreliozy leczy się tak samo, przy pomocy antybiotyków. Istotne jest wczesne rozpoznanie choroby, dlatego tak ważne identyfikacja jej początkowych skórnych objawów. Bowiem na etapie leczenie jest najbardziej skuteczne i nawet jeśli rozwiną się inne objawy, możemy mieć pewność co do ich źródła.

W większości przypadków borelioza to choroba całkowicie uleczalna, jednak kluczowe jest wczesne rozpoznanie. Borelioza to wieloukładowa choroba zakaźna wywołana przez bakterie należące do krętków (Borrelia burgdorferi, Borrelia garinii, Borrelia afzelii, Borrelia japonica i inne). Jednak najczęściej jest nazywana chorobą odkleszczową. Zarażenie dokonuje się poprzez ślinę lub wymiociny kleszcza, ale także może do niego dojść za pośrednictwem komarów i meszek. Co roku kilkaset tysięcy osób ulega zarażeniu boreliozą. Najczęściej podczas wędrówek po lasach i łąkach, na których niełatwo ustrzec się groźnych insektów.

Nie każdy kleszcz jest nosicielem boreliozy. Według szacunków przenosi ją około kilkunastu procent tych pajęczaków. Stan epidemii z reguły ogłasza się gdy populacja zarażonych kleszczy przekracza 20% na danym obszarze. Wiele osób błędnie zakłada, że kleszcze atakują jedynie w lesie. Z reguły żyją one do 1,5 metra nad ziemią, dlatego możemy je spotkać również w wysokich trawach, krzakach i żywopłotach.

Jednym z najczęściej wymienianych objawów boreliozy jest rumień na skórze, który powstaje bezpośrednio po ugryzieniu przez kleszcza. Zmiana jest czerwona i najczęściej ma kształt okręgu lub owalu. Ma wygląd pierścienia, jest czerwona na obwodzie i wyraźnie wyróżnia się na tle skóry, a w środku posiada jaśniejsze przebarwienie. Początkowo rumień ma średnicę 1–1,5 cm, jednak potem może się rozrastać. Nieleczony osiąga około 15 cm średnicy, choć w skrajnych przypadkach nawet 30 cm. Jeśli nie jest hamowany farmakologicznie utrzymuje się przez w przybliżeniu do 2 tygodni lub nieco dłużej. Z reguły rumień nie boli ani nie swędzi, rzadko też przyjmuje postać pęcherzykowatą lub martwiczą. Nie należy jednak lekceważyć jego obecności gdyż może to doprowadzić, do przedostania się bakterii ze skóry do krwi, a stamtąd do każdego narządu w organizmie.

Innym objawem boreliozy jest chłoniak limfocytowy skóry. Ma wygląd guzka o czerwono-niebieskim zabarwieniu i nie jest bolesny. Rumień występuje z reguły na rękach lub nogach, chłoniak natomiast pojawia się na płatku lub małżowinie usznej, brodawce sutkowej, a czasami na mosznie.

W postaci skórnej borelioza może także objawić się tzw. przewlekłym zanikowym zapaleniem skóry. Widoczne są wtedy niesymetryczne czerwono sine zmiany na skórze rąk lub nóg. Na początku pojawia się obrzęk, później skóra staje się cienka i zaczyna przypominać bibułę. W miejscach gdzie występują zmiany zanikają włosy. Towarzyszyć im mogą również bóle stawów.

Borelioza jest trudna do zdiagnozowania na podstawie zmian narządowych, szczególnie jeśli wcześniej nie pojawił się rumień. Rozwój boreliozy może powodować wystąpienie objawów ogólnych infekcji takich jak gorączka, poty, dreszcze, uderzenia gorąca. Tego rodzaju dolegliwości łatwo pomylić z grypą i przeziębieniem lub chorobą wirusową. Przewlekła borelioza może powodować chudnięcie, zmęczenie, ociężałość, obniżenie sprawności fizycznej, a także bezsenność i wypadanie włosów. Występuje drętwienie rąk i nóg, a także języka, a co za tym idzie zaburzenia zmysłu smaku. Pojawiają się uogólnione bóle wielu części ciała, skurcze mięśniowe lub tiki mięśni twarzy.

Innym objawem boreliozy jest zapalenie stawów. Występuje ono w krótkim czasie od wystąpienia wspomnianych zmian skórnych. Zazwyczaj borelioza dotyka stawu kolanowego lub skokowego. Stają się one opuchnięte, bolesne, czasem sztywnieją. Zdarzają się przypadki, że choroba stawów przechodzi w formę przewlekłą, co prowadzi do nieodwracalnego zniszczenia powierzchni stawowych.

Jeśli borelioza zaatakuje ośrodkowy układ nerwowy doprowadza do zapalenia opon mózgowo-rdzeniowych i mózgu. W tym przypadku objawami choroby stają się silne bóle głowy, sztywnienie karku, nudności i wymioty. W niektórych przypadkach borelioza prowadzi do depresji, zmian nastroju, drażliwości, problemów z koncentracją, otępienia. Zdarzają się napady padaczki. Niestety choroba ta „upodabnianiem się" do innych chorób. Dlatego jeśli zauważymy rumień lub inne niepokojące objawy niezwłocznie skontaktujmy się z lekarzem.