Choroba Hashimoto. Rozpoznanie, objawy, leczenie.

hashimoto

Przewlekłe zmęczenie i złe samopoczucie to niekoniecznie wynik przepracowania czy stresu. Mogą oznaczać chorobę Hashimoto, a dokładniej − prze­wlekłe limfocytowe zapalenie gruczołu tarczowego. 

Według danych cierpi na nią ok. 700 tysięcy Polaków. Zapalenie tarczycy Hashimoto to najczęst­szy rodzaj zapalenia tarczycy i najczęstsza przyczyna pierwotnej niedoczynności gruczołu tarczowego. Jest to choroba o podłożu auto­immunologicznym, polegająca na zaburzeniach układu odpor­nościowego, który przestaje bronić organizmu przed infek­cjami, a zaczyna powodować stan zapalny. Atakuje tarczycę, której nieprawidłowe funkcjonowanie wpływa na cały organizm. Pierw­sze cztery przypadki choroby opisał w 1912 roku japoński chi­rurg pracujący w Berlinie, Hakaru Hashimoto (1881-1934). Wprowa­dził on na określenie tej jednostki chorobowej używany jeszcze nie­kiedy termin, struma lympho­matosa. Choroba występuje zde­cydowanie częściej u kobiet niż u mężczyzn. Częstość jej występo­wania wynosi około 2% we wszyst­kich grupach wiekowych. Pojawia się również u dzieci, jednak więk­szość zachorowań odnotowuje się u osób w wieku 45-65 lat. W gru­pie ryzyka znajdą się także chorzy na reumatoidalne zapalenie sta­wów, cukrzycę, celiakię. Zagro­żone są także kobiety po porodzie, gdy ich organizm jest osłabiony i z trudem wraca do normalnego funkcjonowania. Również osoby, u których w najbliższej rodzi­nie zdarzały się przypadki cho­roby Hashimoto, muszą liczyć się z możliwością zachorowania na nią.

Choroba Hashimoto wchodzi w skład zespołów autoimmuno­logicznego uszkodzenia gruczo­łów wydzielania wewnętrznego. Gdy współwystępuje z chorobą Addisona, rozpoznaje się zespół Schmidta; w przypadku współwy­stępowania choroby Hashimoto, choroby Addisona i cukrzycy typu 1 − stwierdza się zespół Carpen­tera. Początek choroby jest zwykle trudno uchwytny. Rozpoznanie ustalane jest dopiero w zaawan­sowanej postaci choroby, gdy dochodzi do niedoczynności tar­czycy. W badaniu palpacyjnym można stwierdzić równomierne powiększenie gruczołu, który jest niebolesny i ma twardą lub gumową konsystencję i guzo­watą powierzchnię. Choroba ma przebieg przewlekły, a powstałe w jej trakcie, nieleczone wole (powiększona tarczyca) ma skłon­ność do stopniowego powiększa­nia się na przestrzeni lat, choć może pozostać niezmienione. Niestety przez dłuższy czas cho­roba może pozostać w ukryciu, jednakże daje pewne objawy, na które należy zwrócić uwagę: ciągłe uczucie rozdrażnienia, przygnę­bienia i zmęczenia, wrażliwość na zimno i podwyższony chole­sterol. Kobiety mogą mieć kło­poty z utrzymaniem wagi poprzez zatrzymywanie wody w organi­zmie i zwolniony metabolizm, a także problemy z zaparciami, dłuższe i obfitsze miesiączki oraz suchą skórę (szczególnie na łokciach i kolanach). Hashimoto towarzyszą także obrzęki (głów­nie twarzy), natężona potliwość, wahania nastroju (a nawet depre­sja czy choroba afektywna dwubie­gunowa), bezsenność, wypadanie włosów, zaburzenia koncentracji. Rozpoznanie choroby z reguły opiera się na badaniu krwi. Należy wykonać badanie poziomu hor­monu TSH, fT3 i fT4 oraz prze­ciwciał przeciwtarczycowych (aTPO oraz aTG). Następy krok to badanie USG tarczycy. W ten spo­sób można wykryć hypoechoge­niczny miąższ − symptom świad­czący o możliwości występowania choroby Hashimoto. Jeśli pojawią się wątpliwości, zazwyczaj prze­prowadza się biopsję i pobiera tkanki tarczycy w celu przepro­wadzenia badania histopatolo­gicznego. Jeżeli współwystępują niedoczynność tarczycy i zwięk­szone stężenie przeciwciał aTPO, biopsja nie jest konieczna.

Jak leczyć? Ponieważ nie znamy przyczyn Hashimoto, więc leczy się objawy choroby. W tym celu podaje się syntetyczny analog hormonu tarczycy – lewotyrok­synę, który wyrównuje hormony tarczycy, a tym samym znosi objawy kliniczne niedoczynności. Chodzi o to, by choroba nie prze­rodziła się w znacznie poważniej­sze problemy z tarczycą. Pomocą dla leków jest odpowiednia dieta i aktywność fizyczna.

Co zatem należy włączyć do jadłospisu, a czego unikać, by wspomóc prawidłowe działanie naszej tarczycy?

Białko:
W diecie osób z Hashimoto zaleca się zwiększenie spożycia białka, co ma skutkować przyspieszeniem tempa metabolizmu. Ponadto, aminokwas tyrozyna, będący składnikiem białek, jest produktem wyjściowym, nie­zbędnym do wytwarzania hormonów tarczycy. Najlepszym źródłem białka dla osób chorych jest mięso, drób i ryby. Produkty z tej grupy powinny znajdować się w każdym z głównych posiłków. Ze względu na zawartość kazeiny mającej silne właściwości uczulające, mleko i jego przetwory nie są wskazane dla osób chorych na Hashimoto. Jako produkty zastępcze zaleca się stosowanie mleka roślinnego: migdałowego, kokosowego czy ryżowego. Badania przeprowadzone wśród osób z chorobą Hashimoto wykazały zmniejszenie stężenia hor­monu TSH we krwi (tyreotropiny) po wprowadzeniu diety bezlaktozowej (wegańskiej), ale tylko wśród osób, które miały zdiagnozowaną nietolerancję laktozy, zaś w przypadku dobrej tolerancji tego dwucukru − nie zauważono powyższych zmian.

Gluten:
Wskazaniem do stosowania diety bezglutenowej jest celiakia lub alergia pokarmowa. Są to przypadki, gdzie z diety należy wyeliminować wszelkie źródła glutenu. Obserwuje się jednak, że choroby o podłożu autoim­munologicznym często występują zespołowo, a do takich należy również celiakia. Jeśli nie zdiagnozowano u nas tej choroby, a nadal mamy wątpliwości, dobrze jest przeprowadzić testy na nietolerancje pokarmowe, aby upewnić się, że istnieją przesłanki ku temu, żeby gluten wyeliminować. Wielu dietetyków sugeruje, by w wypadku wystąpienia choroby autoimmunologicznej zrezygnować z produktów zawierających to białko. Trzeba jednak pamiętać, że „produkty bezglutenowe" nierzadko zawierają sztuczne dodatki lub dużą ilość cukrów prostych, szczególnie niewskazanych w przypadku niedoczynności tarczycy.

Żelazo:
Odpowiednia ilość żelaza w diecie jest bardzo ważna u osób z Hashimoto. Anemia wynikająca z niedoborów żelaza może dotykać ponad połowę chorych. Niedobór żelaza jest ponadto przyczyną zmniejszenia produkcji hormonów tarczycy. Trzeba więc zadbać o spożywanie odpowiedniej ilości produktów bogatych w żelazo. Należą do nich m.in.: wołowina, podroby (wątroba cielęca, wołowa), chuda wieprzowina, żółtka jaj, produkty pełnoziarniste, kasze, zielone warzywa.

Jod:
Jod pełni kluczowa rolę w prawidłowym wytwarzaniu hormonów tarczycy, należy więc zadbać o jego odpo­wiednią ilość w diecie. Niedobór jodu prowadzi do wytwarzania zbyt małej ilości hormonów, nadmiar do zaostrzenia odpowiedzi zapalnej przeciwko własnym antygenom tarczycy. Dobrym źródłem jodu w diecie są ryby morskie, szczególnie świeży dorsz, mintaj i halibut, makrela i inne oraz sól jodowana, orzechy, ser żółty. Warzywa kapustne (kapusta, kalafior, brokuły, kalarepa, brukselka), proso (kasza jaglana), gruszki, szpinak zawierają związki − goitrogeny, które mają działanie hamujące wychwytywanie jodu przez tarczycę, co może skutkować zmniejszeniem wytwarzania koniecznych hormonów. Do tej grupy związków zalicza się również izoflawony występujące w znacznych ilościach w soi i jej przetworach (mleko sojowe, olej, tofu, inne). Obróbka cieplna osłabia działanie tych związków, dlatego też osoby, które spożywają jod w odpowiedniej ilości, mogą jeść wymienione produkty w umiarkowanych ilościach. Działania niepożądanego nie wykazują również fermentowane przetwory z soi (np. tempeh).

Probiotyki:
Jednym z źródeł chorób autoimmunologicznych jest podwyższona przepuszczalność jelitowa, będąca wyni­kiem działania glutenu lub/oraz zaburzeń równowagi w przewodzie pokarmowym pomiędzy bakteriami pożytecznymi (probiotykami) i szkodliwymi. Do głównych zadań probiotyków należy stymulowanie układu odpornościowego człowieka oraz wspomaganie trawienia i wchłaniania pokarmów. Pozytywne działanie bak­terii jelitowych na układ odpornościowy związany jest między innymi z zachowaniem szczelności błon ślu­zowych przewodu pokarmowego. Postępowanie dietetyczne, wspomagające leczenie w Hashimoto, powinno być uzupełniane produktami zawierającymi probiotyki. Naturalne probiotyki zawierają: mleczne napoje fer­mentowane i kiszone warzywa (takie jak: ogórki, kapusta, buraki), kwas buraczany, kefir wodny, kombucha.

Selen:
Wiele badań wskazuje na obniżone stężenie selenu w surowicy krwi u osób z chorobą Hashimoto, w porów­naniu z osobami zdrowymi. Wykazano również, że suplementacja selenem w ilości 200 μg dziennie, poprzez poprawę funkcjonowania układu immunologicznego, zmniejsza aktywność zapalną tarczycy. Selen jednak nie leczy zapalenia autoimmunologicznego. Co ważne, przyjmowanie zbyt wysokich dawek selenu może sprzyjać wystąpieniu cukrzycy typu 2 oraz zwiększać ryzyko chorób sercowo-naczyniowych, czym często obciążone są osoby z niedoczynnością tarczycy. Powyższe efekty zaobserwowano już przy suplementacji wyż­szej niż 55 μg na dobę. Zamiast stosować suplementy diety, lepiej sięgnąć po naturalne produkty, których selen jest składnikiem (orzechy, w szczególności orzechy brazylijskie, ryby morskie i owoce morza, nasiona roślin strączkowych, produkty pełnoziarniste oraz twarde sery).

Tłuszcze:
W diecie osób chorych należy zwiększyć udział tłuszczów zawierających kwasy tłuszczowe nienasycone. Szczególnie ważne są tu wielonienasycone kwasy tłuszczowe z rodziny omega-3, które wpływają na wraż­liwość tkanek oraz na przemianę hormonów tarczycy w wątrobie. Dieta bogata w kwasy omega-3 wpływa również na łagodzenie przebiegu procesów zapalnych w organizmie. Najlepszym źródłem kwasów omega-3 w diecie są: olej lniany, siemię lniane, olej z wiesiołka, awokado oraz tłuste ryby morskie.

Do wszechobecnej reklamy piwa zdążyliśmy się już przyzwyczaić. Gdzie się obejrzeć, napotykamy komunikat – piwo gasi pragnienie, integruje, bawi, relaksuje i świetnie smakuje. W powszechnej opinii ucho...
12137 Odsłony
Rozmowa z Agnieszką Łucjanek – psycholożką, terapeutką, koordynatorką merytoryczną Pozaszkolnej Placówki Specjalistycznej SCOLAR. Pracuje w Poradni dla dzieci z Autyzmem i ich Rodzin w Instytucie Psyc...
8091 Odsłony
Ostroga piętowa to potoczna nazwa schorzenia, które wielu uznaje za nieuleczalne przy użyciu standardowych metod medycznych.  Stąd prawdziwy wysyp interneto­wych porad sugerujących cudo­twórcze d...
7077 Odsłony
Cała prawda o dietetycznym detoksie. Raz na jakiś czas nachodzi nas nieodparta ochota na „odtrucie" lub „oczyszczenie" organizmu z nagromadzonych toksyn. Z reguły w okolicach świąt poja­wia się myśl, ...
5777 Odsłony
Gelotolodzy, czyli naukowcy zajmujący się badaniem śmiechu przekonują, że uśmiech na twarzy może podnieść odporność organizmu, skrócić okres rekonwalescencji po chorobie i przedłużyć życie – nawet o s...
5016 Odsłony
​Popularne diety kuszą obietnicą szybkiej utraty zbędnych kilogramów. Czy redukcja masy ciała i efekt jo-jo stanowią nieodłączny duet? W ponad 90 proc. przypadków za otyłość i nadwagę odpowiedzialny j...
4931 Odsłony
PROGRAM PROWADZONY PRZEZ CENTRALĘ FARMACEUTYCZNĄ CEFARM SA  logotype cefarm