Insulinooporność – diagnoza, przyczyny, objawy i leczenie

AdobeStock_32598745_20210429-163118_1

Jeśli często odczuwasz zmęczenie i senność po posiłkach, trudno ci się skoncentrować, a do tego masz tendencje do tycia, niewykluczone, że borykasz się z insulinoopornością.

Co to jest insulina?

Insulina jest hormonem wytwarzanym przez trzustkę i odpowiedzialnym za metabolizm węglowodanów oraz w mniejszym stopniu także tłuszczów. Insulina transportuje energię (glukozę) z pożywienia do wnętrza komórek. Dzięki temu komórki są odżywiane, a poziom cukru we krwi ulega obniżeniu.

Prawidłowy poziom cukru we krwi uzależniony jest od odpowiedniego stężenia insuliny. Jeśli jest jej za mało lub nie działa w prawidłowy sposób dochodzi do zdiagnozowania cukrzycy. Kiedy poziom insuliny jest za wysoki, mamy do czynienia z insulinoopornością. Niebezpieczny jest zarówno niedobór, jak i nadmiar tego hormonu.

Działanie insulin 

Wiemy już, że insulina to hormon odpowiadający za obniżanie poziomu cukru we krwi oraz dostarczanie komórkom energii z pokarmów. Energia pozyskiwana z węglowodanów prostych natychmiast przedostaje się do krwioobiegu. Natomiast węglowodany złożone są w procesie trawienia najpierw rozbijane do postaci cukrów prostych, czyli glukozy. Glukoza, która po posiłku trafia do krwi, potrzebuje insuliny, aby wniknąć do komórek organizmu. Kiedy tego hormonu brakuje, glukoza zostaje we krwi, czego skutkiem jest hiperglikemia.

Insulina obniża poziom cukru, ponieważ sprawia, że duże jego zasoby trafiają do komórek ciała, jednak pewna część pozostaje we krwi i służy jako paliwo dla mózgu. Prawidłowe funkcjonowanie mózgu warunkuje odpowiednia ilość glukozy. Mózg pożytkuje ją nieprzerwanie – a co wyjątkowe, pobiera cukier bezpośrednio z krwi bez udziału insuliny. Z tej właśnie przyczyny nawet na czczo badania laboratoryjne wykażą obecność glukozy we krwi, zakres normy wynosi wtedy 70–99 mg/dl.

Insulina a glukagon 

Poziom insuliny jest niższy między posiłkami oraz w nocy. Ponieważ insulina wytwarzana jest w odpowiedzi na wzrost glukozy, stężenie tego hormonu znacznie wzrasta po posiłku bogatym w węglowodany. Glukagon natomiast to hormon przeciwstawny do insuliny – podnosi poziom cukru we krwi. Te dwa hormony powinny pozostawać ze sobą w równowadze. Gdy poziom cukru obniża się (np. podczas snu) wydziela się glukagon, kiedy wzrasta (np. po posiłku) wydzielana jest insulina. Prawidłowe wydzielanie tych dwóch substancji odpowiada za normalizowanie poziomu cukru we krwi, zarówno podczas wielogodzinnej głodówki, jak i po obfitych posiłkach.

Za dużo insuliny

Kiedy komórki organizmu są mało wrażliwe na insulinę trzustka produkuje zwiększone ilości tego hormonu, aby przezwyciężyć ten opór. Ma to bardzo niekorzystne skutki, insulina wzmaga apetyt, jest także hormonem anabolicznym i wpływa na nadmierny przyrost wagi. Przede wszystkim jednak obciąża trzustkę, doprowadza do jej niewydolności i prowadzi do rozwoju cukrzycy typu 2.

Wobec tego nadmiar insuliny nie jest wcale pozytywny dla organizmu. Jeśli jej stężenie jest za wysokie, możemy mówić o cukrzycy typu 2 oraz insulinooporności, czyli poważnym zaburzeniu metabolicznym, które może prowadzić do rozwoju cukrzycy typu 2. Przy inslulinooporności glikemia (czyli stężenie glukozy we krwi) jest prawidłowa, natomiast w przypadku cukrzycy typu 2 – znacznie powyżej normy.

Diagnoza insulinooporności 

Insulinooporność często przebiega niezauważalnie, symptomy nie są jednoznaczne i mogą wskazywać na wiele innych schorzeń. Można także pomylić ją ze zmęczeniem lub skutkami stresu.

Aby potwierdzić podejrzenia, że z nasza gospodarka insulinowa nie jest prawidłowa, należy wykonać badania: profilu lipidowego, test Hs-CRP, poziomu glukozy na czczo, tolerancji glukozy OGTT.

Częste objawy insulinooporności to:

  • problemy z wagą – tycie, zwłaszcza „brzuszne";
  • „zachcianki" jedzeniowe, ciągła ochota na jedzenie;
  • wysokie ciśnienie tętnicze;
  • bóle głowy;
  • senność;
  • zaburzenia koncentracji;
  • zaburzenia snu;
  • zmęczenie.


Czynniki ryzyka i przyczyny insulinooporności:

  • otyłość, zwłaszcza brzuszna;
  • nieaktywny styl życia;
  • dieta bogata w węglowodany proste;
  • cukrzyca ciążowa;
  • stłuszczenie wątroby;
  • zespół policystycznych jajników;
  • cukrzyca w rodzinie;
  • palenie;
  • spożywanie nadmiernej ilości alkoholu;
  • zaburzenia hormonalne, w tym zespół Cushinga i akromegalia;
  • przyjmowanie leków m.in.: sterydowych, przeciwpsychotycznych i na HIV;
  • bezsenność i zaburzenia snu;
  • bezdech senny.

Przede wszystkim dieta 

Osoby z insulinoopornością powinny jadać pokarmy, które nie powodują zbyt gwałtownych wyrzutów insuliny. Należy zrezygnować z żywności przetworzonej, słodyczy, wyrobów cukierniczych, mleka, jasnego pieczywa i makaronu, białego ryżu, soków owocowych, tłuszczów nasyconych (głównie odzwierzęcych), alkoholu i substancji słodzących.

Pokarmy wspierające wrażliwość na insulinę i zmniejszające ryzyko zachorowania na cukrzycę:

  • warzywa nieskrobiowe, jak brokuły, ciemnolistne warzywa, papryka;
  • pomidory, które są doskonałym źródłem witamin C i E;
  • owoce cytrusowe, jak cytryny, grejpfruty i limonki;
  • żywność bogata w błonnik, w tym fasola i soczewica;
  • produkty pełnoziarniste, jak owies, komosa ryżowa i jęczmień;
  • żywność bogata w białko, w tym chude mięso, ryby, soje, rośliny strączkowe i orzechy;
  • ryby o wysokiej zawartości kwasów tłuszczowych Omega-3, jak łosoś, sardynki, śledzie;
  • żywność zawierająca przeciwutleniacze, np. jagody;
  • zamienniki produktów o niższym IG, jak makaron razowy, czarny ryż, pumpernikiel;
  • woda, zwłaszcza jako substytut napojów słodzonych;
  • niesłodzone herbaty;
  • niesłodzony jogurt.


Dodawaj zioła i przyprawy do potraw

Zioła i przyprawy były używane od bardzo dawna, ale dopiero w ciągu ostatnich kilku dekad naukowcy zaczęli badać ich właściwości prozdrowotne. Zioła i przyprawy, w tym kozieradka, kurkuma, imbir i czosnek, wykazały obiecujące wyniki w zwiększaniu wrażliwości na insulinę.

  • Nasiona kozieradki są bogate w rozpuszczalny błonnik, który pomaga zwiększyć skuteczność insuliny. Spożywanie ich w całości, jako ekstrakt lub nawet upieczone w chlebie może pomóc zwiększyć kontrolę poziomu cukru we krwi i wrażliwość na insulinę.
  • Kurkuma zawiera aktywny składnik zwany kurkuminą, który ma silne właściwości przeciwutleniające i przeciwzapalne. Zwiększa wrażliwość na insulinę poprzez redukcję wolnych kwasów tłuszczowych i cukru we krwi.
  • Imbir zwiększa wrażliwość na insulinę. Badania wykazały, że jego aktywny składnik, gingerol, sprawia, że receptory cukru w komórkach mięśniowych zwiększają wchłanianie cukru.
  • Czosnek poprawia wydzielanie insuliny i ma właściwości przeciwutleniające, które zwiększają wrażliwość na insulinę.

Insulina

Insulina jest ważnym hormonem, który pełni wiele funkcji w organizmie. Kiedy wrażliwość na insulinę jest niska, trzustka zwiększa jej produkcję, aby obniżyć cukier we krwi. Niska wrażliwość na insulinę może również powodować chronicznie wysoki poziom cukru we krwi, co uważa się za zwiększające ryzyko wielu chorób, w tym cukrzycy i chorób serca. Na szczęście jest wiele rzeczy, które można zrobić, aby w naturalny sposób zwiększyć wrażliwość na insulinę. Warto wypróbować niektóre z sugestii zawartych w tym artykule, aby zwiększyć wrażliwość na insulinę i zmniejszyć ryzyko chorób.

Do wszechobecnej reklamy piwa zdążyliśmy się już przyzwyczaić. Gdzie się obejrzeć, napotykamy komunikat – piwo gasi pragnienie, integruje, bawi, relaksuje i świetnie smakuje. W powszechnej opinii ucho...
12137 Odsłony
Rozmowa z Agnieszką Łucjanek – psycholożką, terapeutką, koordynatorką merytoryczną Pozaszkolnej Placówki Specjalistycznej SCOLAR. Pracuje w Poradni dla dzieci z Autyzmem i ich Rodzin w Instytucie Psyc...
8090 Odsłony
Ostroga piętowa to potoczna nazwa schorzenia, które wielu uznaje za nieuleczalne przy użyciu standardowych metod medycznych.  Stąd prawdziwy wysyp interneto­wych porad sugerujących cudo­twórcze d...
7072 Odsłony
Cała prawda o dietetycznym detoksie. Raz na jakiś czas nachodzi nas nieodparta ochota na „odtrucie" lub „oczyszczenie" organizmu z nagromadzonych toksyn. Z reguły w okolicach świąt poja­wia się myśl, ...
5776 Odsłony
Gelotolodzy, czyli naukowcy zajmujący się badaniem śmiechu przekonują, że uśmiech na twarzy może podnieść odporność organizmu, skrócić okres rekonwalescencji po chorobie i przedłużyć życie – nawet o s...
5015 Odsłony
​Popularne diety kuszą obietnicą szybkiej utraty zbędnych kilogramów. Czy redukcja masy ciała i efekt jo-jo stanowią nieodłączny duet? W ponad 90 proc. przypadków za otyłość i nadwagę odpowiedzialny j...
4929 Odsłony
PROGRAM PROWADZONY PRZEZ CENTRALĘ FARMACEUTYCZNĄ CEFARM SA  logotype cefarm