Ostroga piętowa. Twoja pięta achillesowa

Ostroga piętowa to potoczna nazwa schorzenia, które wielu uznaje za nieuleczalne przy użyciu standardowych metod medycznych. 

Stąd prawdziwy wysyp interneto­wych porad sugerujących cudo­twórcze działanie alternatywnych sposobów leczenia. Domorośli specjaliści zalecają owijanie na noc bolącej pięty słoniną, wkła­danie do buta liści orzecha, stu­kanie się w piętę trzydziestocen­tymetrową drewnianą łyżką lub moczenie stopy w podgrzanym moczu. Samo schorzenie objawia się bólem pięty, który początkowo dokucza podczas chodzenia, a następnie nawet w trakcie odpoczynku. Dolegliwość ta wynika ze stanu zapalnego okolic kości piętowej. Na wystąpienie stanu zapalnego narażone są zwłaszcza osoby uprawiające bieganie, siatkówkę lub tenis, a także osoby starsze i z nadwagą. Stąd prawdziwy wysyp interneto­wych porad sugerujących cudo­twórcze działanie alternatywnych sposobów leczenia. Domorośli specjaliści zalecają owijanie na noc bolącej pięty słoniną, wkła­danie do buta liści orzecha, stu­kanie się w piętę trzydziestocen­tymetrową drewnianą łyżką lub moczenie stopy w podgrzanym moczu. Samo schorzenie objawia się bólem pięty, który początkowo dokucza podczas chodzenia, a następnie nawet w trakcie odpoczynku. Dolegliwość ta wynika ze stanu zapalnego okolic kości piętowej. Na wystąpienie stanu zapalnego narażone są zwłaszcza osoby uprawiające bieganie, siatkówkę lub tenis, a także osoby starsze i z nadwagą.

Jeśli więc ostroga piętowa nie ma związku z powstającymi wyrostkami kostnymi, to z czym ma? To, co nazywamy ostrogą piętową jest związane z zapaleniem przy­czepu rozcięgna podeszwowego. Przyczyną przykrych dolegliwości bólowych jest stan zapalny. Wspo­mniane rozcięgno podeszwowe to mocne, cienkie i płaskie pasmo tkanki łącznej zbitej, w kształcie błony rozpiętej pomiędzy piętą a palcami stopy. Właśnie to pasmo odgrywa w trakcie chodzenia klu­czową rolę, przejmując na siebie dużą część obciążeń powstających w trakcie poruszania. Rozcięgno podeszwowe z jednej strony jest wytrzymałe, z drugiej – wrażliwe. Traktowane w nieodpowiedni sposób może stać się źródłem pro­blemów. Nieregularne bieganie, pomijanie rozgrzewki przed tre­ningiem, nieodpowiednie obuwie mogą powodować mikrourazy, a to z kolei może prowadzić do podrażnienia, aż do stanu zapal­nego w punkcie w którym rozcię­gno przyczepione jest do kości piętowej. Stan zapalny prowadzi do tworzenia się nadwyżki tkanki kostnej. Te mikrozwapnienia powstające w miejscach uszko­dzenia włókien rozcięgna prze­kształcają się właśnie w ostrogę. Co ciekawe, ich pojawienie się nie jest jednoznaczne z bólem.

Diagnostyka zapalenia rozcięgna podeszwowego nie jest zadaniem łatwym. 

Schorzenie można pomylić z zapaleniem kaletki okolicy ścię­gna Achillesa, zapaleniem przy­czepu ścięgna Achillesa, chorobą Haglunda, zespołem Reitera. Przyczyną bólu pięt mogą być także stłuczenia kości piętowej, skręcenia, złamania. Pokutująca opinia o nieule­czalności ostrogi piętowej może być konsekwencją specyfiki procesu leczenia dolegliwości, który jest powolny i wymaga cierpliwości. Choć terapia zapalenia rozcię­gna podeszwowego może potrwać wiele miesięcy, badania pokazują że warto je podejmować. Aż 90% pacjentów wraca do zdrowia po podjęciu leczenia nieoperacyj­nego. Należy jednak podkreślić, że ból w piętach nie przejdzie sam, dlatego niezbędna jest odpo­wiednia terapia. Niestety wiele osób próbuje radzić sobie wspo­mnianymi domowymi sposobami, które są zupełnie nieskuteczne. Żaden krem ani maść na ostrogi piętowe nie pomaga, ponieważ nie ma fizycznej możliwości przenik­nięcia przez grubą na 2 cm tkankę tłuszczową na spodzie pięty.

Jak leczyć ostrogę piętową? 

Przede wszystkim należy udać się do ortopedy, ale wcześniej warto zaopatrzyć się w wygodne obuwie, obowiązkowo na niskim obcasie, z amortyzującą wstrząsy, elastyczną podeszwą. Można też kupić specjalne wkładki do butów, które zapewnią większy komfort chodzenia, zmniejszając nacisk na piętę. W sprzedaży są zarówno wkładki ortopedyczne, jak i podpiętki żelowe, które zale­cane są wyłącznie w ostrym stanie zapalnym.

Samo leczenie ostrogi piętowej przebiega wielotorowo. W celu likwidacji stanu zapal­nego podaje się niesterydowe środki przeciwzapalne. Równo­legle uczy się pacjenta, jak pra­widłowo wykonywać ćwiczenia, dzięki czemu rozcięgno nie będzie w przyszłości narażone na urazy. Pacjent najpierw pod okiem fizjo­terapeuty, a następnie w domu, wykonuje ćwiczenia na ostrogę piętową.

W ramach fizykoterapii stosowane są też ultradźwięki, pole magnetyczne lub jonoforeza. Schorzenie dobrze reaguje także na specjalne masaże, które zwięk­szają ukrwienie i odżywiają ścięgna, przyspieszając proces gojenia. Leczenie ostrogi jest dłu­gotrwałe. Zwykle trwa od 3 do 6 miesięcy i likwiduje wyłącznie stan zapalny, a nie narośl. W przy­padku gdy standardowe lecze­nie nie skutkuje, wykonywane jest rozbijanie ostróg piętowych. W tym celu wykorzystywana jest fala uderzeniowa (ESWT), która działa przeciwzapalnie, blokuje bodźce bólowe i przyspiesza goje­nie tkanek. W wyjątkowych przy­padkach schorzenie leczone jest za pomocą czynników wzrostu pozyskiwanych z krwi chorego. Przyspieszają one gojenie oraz regenerację tkanek. W począt­kowej fazie leczenia niekiedy stosuje się na noc szyny lub tzw. taping, czyli specjalne opatrunki wykonywane przy pomocy pla­strów, które zapobiegają powtór­nemu sztywnieniu rozciągniętych i rozćwiczonych za dnia mięśni. Dzięki temu można zminimali­zować poranny ból odczuwany w czasie stawiania pierwszych kroków zaraz po wstaniu z łóżka. Leczenie ostróg wymaga dopaso­wania do budowy i fizjologii stopy nowych butów i miękkich wkładek podpiętowych.

Jeśli wymienione wyżej działania nie przynoszą skutku, może zajść konieczność wykonania operacji. Zabieg ten wymaga precyzji, w przeciwnym razie narażona zostaje plastyczność łuku stopy, co może upośledzić mechanizm jej działania. Przerwaniu mogą też ulec mikroskopijne połącze­nia nerwowe w okolicach przy­czepu rozcięgna podeszwowego. Obecnie odchodzi się jednak od operacyjnego usuwania ostrogi, które stosuje się tylko w skrajnych przypadkach.

Co jest przyczyną pojawienia się ostrogi piętowej? 

​Specjaliści są zdania, że ryzyko zapalenia rozcięgna jest większe u osób otyłych lub pracujących w pozycji stojącej. Wpływ na kon­dycję pięty i całej stopy ma również fakt, że około 50. roku życia zaczyna się zmieniać struktura tkanki tłuszczowej amortyzują­cej urazy, które stają się przez to znacznie dotkliwsze. Dlatego z powodu zapalenia rozcięgna podeszwowego cierpią zwykle osoby, które ukończyły 50 lat. Do stanu zapalnego dochodzi również w wyniku przeciąże­nia, płaskostopia, noszenia niewygodnych butów (wysoki obcas) lub urazu w wyniku intensywnego uprawiania spor­tów obciążających stopy (np. bieganie, tenis). Ostroga może być również efektem przykur­czu mięśni łydki czy niepra­widłowo wyleczonej kontuzji stawu skokowego lub stopy.

Niezbędnym elementem leczenia są wspomniane już ćwiczenia na ostrogi piętowe. Pomagają one zmniejszyć ból, są nieskomplikowane i nie zajmują wiele czasu. Należy wykonywać je codziennie w domu, pamiętając o zachowaniu wskazań zaleconych przez fizjoterapeutę.

Podstawowe ćwiczenia na ostrogi piętowe to:

rozciąganie rozcięgna podeszwowego
Ćwiczenie to można wykonywać w pozycji siedzącej. Za pomocą ręcznika lub dłoni trzeba delikatnie odgiąć palce stóp w stronę tułowia i przytrzymać je przez 10 sekund. Kciukiem drugiej dłoni można w tym czasie masować śródstopie;

masowanie piłeczką
Należy usiąść na łóżku, opuścić stopy na podłogę, a pod chorą stopę wsunąć piłeczkę tenisową lub napełnioną wodą butelkę. Piłkę lub butelkę trzeba przesuwać od pięty do palców;

rozciąganie mięśni łydki
Należy stanąć na wprost ściany, oprzeć się na wyprostowanych rękach, wystawić jedną nogę do przodu i lekko ugiąć ją w kolanie. Drugą nogę przesunąć do tyłu i wyprostować w kolanie. Przednią nogę uginać do momentu, gdy w nodze tylnej będzie odczuwalne napięcie.

Chociaż leczenie nie daje efektów w oka mgnieniu, należy cierpliwie podjąć wszelkie możliwe zabiegi nieope­racyjne. Oczywiście te zalecone przez lekarza ortopedę, a nie internetowego znachora od okładów z cebuli i kąpieli w moczu.