Ostropest plamisty, nie taki zwykły chwast
Ostropest plamisty to roślina godna polecenia. Zawarte w nim związki chronią wątrobę przed szkodliwym wpływem alkoholu i łagodzą stany zapalne związane z cukrzycą. Znajduje on również zastosowanie w leczeniu wirusowego zapalenia wątroby typu A, B i C. Po ostropest powinny sięgać także kobiety zmagające się z endometriozą i przedłużonym miesiączkowaniem.
Ostropest plamisty (Silybum marianum) to kwitnące zioło z rodziny astrowatych, do których zaliczane są również ambrozja, złocień, aksamitki i stokrotki. Jego liście są szerokie i posiadają białe żyłki. Po ich zmiażdżeniu uwalnia się biała i lepka ciecz. Nasiona ostropestu są małe, brązowe i lekko błyszczące. Wszystkie części tej rośliny mogą być wykorzystywane do celów leczniczych. Ostropest pochodzi z obszaru śródziemnego, jednak rozprzestrzenił się w wielu innych częściach świata. W Polsce jest rośliną uprawną. Istnieją dowody, że ludzie używali ostropestu w celach leczniczych od tysięcy lat. Pedanios Dioskurydes, grecki lekarz, opisał jego właściwości zdrowotne już w I wieku n.e.
Najważniejszym aktywnym biologicznie składnikiem odpowiadającym za kompleksowe działanie lecznicze jest znajdująca się w owocach ostropestu plamistego sylimaryna, będąca jednocześnie silnym przeciwutleniaczem. Sylimaryna stanowi kompleks flawonolignanów, pozyskiwany w przypadku ostropestu z łupin nasiennych. Obejmuje ona przede wszystkim sylibinę, izosylibinę, sylikrystynę i sylidianinę oraz flawonoid – taksyfolinę. Zawartość sylimaryny w surowcu roślinnym wynosi 2-3%, z czego ok. 50% stanowi sylibina i jest zależna od pochodzenia materiału biologicznego oraz sposobu jego ekstrakcji. To właśnie sylibina odgrywa główną rolę w ochronie hepatocytów czyli komórek wątrobowych stanowiących podstawowy element strukturalny miąższu wątroby. Ma więc zastosowanie lecznicze w przypadkach marskości wątroby, stłuszczenia wątroby, nieżytach dróg żółciowych, kamicy żółciowej, leczeniu po przebytej żółtaczce, w trakcie leczenia nowotworów, zapobiega cukrzycy typu 2. Ma także właściwości przeciwkrwotoczne, przeciwzakrzepowe, wzmacnia ściany naczyń krwionośnych, zwiększa wydzielanie soków trawiennych, poprawia trawienie. Wykazuje także działanie przeciwzapalne i przeciwutleniające, chroniąc przed wolnymi rodnikami. Sylibina sprzyja nie tylko zapobieganiu uszkodzeniom ale również skutecznie przyczynia się do regeneracji wątroby poprzez stymulację syntezy białka i wpływ na wytwarzanie nowych hepatocytów. Oprócz związku sylimaryny ostropest posiada również inne składniki czynne tj: taksyfolina, kwercetyna, dihydrokamferol i apigenina. Dodatkowo w jego składzie znajdziemy także aminy biogenne (histaminę, tyraminę), kwasy organiczne, witaminę C i K, fitosterole, garbniki, białka, cukry, sole mineralne i około 20% oleju z dużą ilością kwasu linolowego (ok. 50% ). Kwas linolowy chroni przed rozwojem nowotworów, chorób układu krążenia, cukrzycą oraz wspomaga utrzymanie prawidłowej masy ciała.
Sylimaryna posiada potężne właściwości odtruwające, tworząc naturalną barierę przed truciznami, takimi jak alkohol, leki, pestycydy czy metale ciężkie. Działa także jak antidotum przy zatruciu muchomorem sromotnikowym. Zawarta w niej sylibina wykazuje funkcje antyhepatotoksyczne, blokując tym samym działanie mykotoksyn uszkadzających wątrobę. Uszczelnia błony komórkowe wątroby, utrudniając przenikanie szkodliwych substancji. Zapobiega marskości i zwłóknieniu wątroby, nerek i serca.
Warto podkreślić, że sylimaryna może także poprawiać kontrolę poziomu cukru we krwi oraz polepszać wrażliwość insulinową u osób zmagających się z cukrzycą. Badania na zwierzętach sugerują, że ostropest może przyczyniać się do obniżenia poziomu cholesterolu we krwi i polepszać ogólne zdrowie serca. W jednym z nich odkryto, że antyoksydacyjne właściwości sylimaryny zapobiegają oksydacji cholesterolu LDL. Inne badanie odnotowało jej działanie przeciwmiażdżycowe.
W jednym z badań przeprowadzonych na myszach poddano je silnemu promieniowaniu UV. Jak wiemy działanie promieni UV powoduje fotostarzenie skóry, prowadząc do pojawienia się zmarszczek, przebarwień i innych widocznych oznak starzenia. Może ono także powodować raka skóry. Przed napromieniowaniem część z poddanych eksperymentowi gryzoni otrzymała miejscową aplikację sylimaryny. Okazało się, że sylimaryna hamuje stres oksydacyjny wywołany promieniami UV, co rzutuje na lepszy wygląd i kondycję skóry. Można zatem podejrzewać, że przyjmowanie tego wyjątkowego składnika diety zwiększa naturalne właściwości ochronne i pozwala dłużej utrzymywać zdrowy wygląd skóry.
Istnieje wiele sposobów na włączenie sylimaryny do codziennej diety. Nasiona i liście ostropestu mogą być przyjmowane zarówno w formie pigułek, proszków, nalewek, wyciągów, olejów lub w postaci herbaty. Nasiona mogą być również spożywane na surowo, a także dodawane do pieczywa lub innych potraw.
