Któż z nas na własnej skórze nie doświadczył problemów z rozstępami? Prawdopodobnie większość doskonale wie, jak wyglądają. O wiele mniej z nas wie natomiast, dlaczego się pojawiają i czy możemy im zapobiec? Dlaczego pojawiają się także u osób szczupłych i wysportowanych? Jaki wpływ na ich pojawienie ma dieta i stosowane kosmetyki? Jakie mity narosły na ich temat? Spróbujmy odpowiedzieć na te pytania.
Rozstępy to charakterystyczne pręgi powstające na ciele w wieku dojrzewania, gdy etap wzrastania znacznie przyspiesza,
a także w czasie ciąży, gdy skóra nadmiernie się rozciąga oraz na skutek nadmiernego przyrostu wagi lub szybkiego chudnięcia
Najprościej mówiąc, jest to rozerwanie głębokich warstw skóry objawiające się w postaci białych lub czerwonych prążków. Ubytki te powstają w wyniku zerwania włókien kolagenu i elastyny, które odpowiadają za właściwą strukturę skóry. Jeśli zostaną one w krótkim okresie zbyt mocno naciągnięte, mogą się zerwać. Wówczas pojawia się ubytek, wyrwa wewnątrz tkanki, która z początku zabarwia się na różowo, czerwono lub purpurowo, później blaknie, zmieniając kolor na biały lub perłowy. Rozstępy w zależności od fazy rozwoju, w jakiej się znajdują, mogą być wyniosłe i obrzękowe (faza zapalna, która trwa zazwyczaj do pół roku od powstania zmian). Następnie w fazie zanikania stają się zapadnięte i delikatnie pomarszczone. Niestety, rozstępy stanowią trwałe uszkodzenie skóry i nie znikają samoistnie. Za główny czynnik podnoszący ryzyko wystąpienia rozstępów uważa się predyspozycje genetyczne określające jakość włókien sprężystych. Gdy komórki skóry wykazują obniżoną syntezę włókien kolagenowych, elastynowych i retikulinowych, skóra jest mniej podatna na rozciąganie. Ale na powstawanie rozstępów ma wpływ nie tylko stopień rozciągnięcia skóry, ale również stopień jej sztywności. Co to oznacza w praktyce? Po prostu prawdopodobieństwo pojawienia się rozstępów jest sprawą indywidualną, a siła rozciągająca, powodująca powstanie rozstępu, dla każdego z nas jest różna. U niektórych osób rozstępy mogą pojawiać się przy bardzo małym naciągnięciu skóry, u innych, którzy mają skórę bardziej plastyczną, mniej sztywną) nawet duże rozciągnięcie nie spowoduje pęknięć i rozstępów. Niestety predyspozycje w tym względzie są dziedziczne. Jeśli chcemy je sprawdzić, wystarczy spojrzeć na skórę mamy, siostry, babci.
Co jeszcze sprzyja ich powstawaniu?
Czynnikami, które wpływają na pojawianie się rozstępów, są m.in. ciąża, gwałtowny przyrost lub spadek wagi, intensywne ćwiczenia na siłowni, leki hormonalne, w tym tabletki antykoncepcyjne, kortykosteroidy, które zmniejszają zawartość kolagenu w skórze w wyniku hamowania proliferacji fibroblastów. Poza predyspozycjami genetycznymi przyczyny powstawania rozstępów mogą być czysto mechaniczne i związane z jej nadmiernym rozciąganiem. Ma to miejsce nie tylko wtedy, kiedy przybieramy na wadze, ale również, gdy intensywnie rośniemy w okresie dojrzewania lub gdy rozbudową się nam mięśnie w wyniku ćwiczeń fizycznych i treningów. Stąd też ryzyko powstania rozstępów zwiększa się przy nadmiernym przybraniu na wadze (z reguły powyżej 15 kg), u kobiet w ciąży, kulturystów, a także nastolatków w okresie bardzo szybkiego wzrostu. Niewątpliwie ciąża to jeden z okresów podwyższonego ryzyka pojawienia się rozstępów. Powstają one z reguły na brzuchu, piersiach i przybierają zróżnicowaną formę. Najczęściej dają o sobie znać mniej więcej w 5. miesiącu ciąży. To ostatni moment, aby rozpocząć z nimi walkę. W tym czasie gospodarka hormonalna się zmienia. Do krwi dostaje się więcej kortyzolu, co upośledza komórki odpowiedzialne za syntezę kolagenu i elastyny. Włókna kolagenu są bardzo odporne na rozciąganie, ale zwiększona ilość wspomnianego hormonu, nazywanego hormonem stresu, sprawia, że w skórze tworzą się słabsze włókna, które podczas naciągania skóry w czasie ciąży są zrywane, w wyniku czego powstają rozstępy. Oczywistym czynnikiem sprzyjającym ich wystąpieniu jest szybki wzrost masy ciała. Wzrostu wagi w czasie ciąży nie da się uniknąć, ale można go kontrolować. Z drugiej strony w ciąży nie można się odchudzać. Chodzi o to więc, by przytyć tylko tyle ile trzeba (czyli ok.11,5–16 kg przy założeniu, ze BMI przed ciążą było w normie). Pomogą w tym racjonalna dieta i aktywność fizyczna – basen, spacery, regularne ćwiczenia.
Szacuje się, że problem rozstępów może dotyczyć 90 proc. kobiet w ciąży
Dlatego najlepiej im zapobiegać, jeszcze zanim do niej dojdzie. Ruch, stosowanie kremów nawilżających i masaż pomogą utrzymać elastyczność skóry. Trzeba jednak zaznaczyć, że nawet najbardziej wysportowana kobieta jest narażona na rozstępy podczas ciąży, zatem już na etapie jej planowania warto zacząć im przeciwdziałać. Zdaniem ekspertów największym sprzymierzeńcem w zapobieganiu powstawania rozstępów jest masaż połączony z natłuszczaniem skóry. Można użyć do niego oliwki dla dzieci lub oliwy z oliwek. Podobnie masaż pod prysznicem może przynieść korzystne rezultaty. Poprzez delikatne, ale częste drażnienie mechaniczne zwiększamy jej ukrwienie, na przykład stosując masaż ręczny bańką chińską czy pocieranie skóry specjalną szorstką gąbką podczas kąpieli lub branie na przemian zimnego i ciepłego prysznica. W ten sposób do skóry dociera więcej składników odżywczych z pokarmu, które poprawiają jakość i odporność włókien kolagenu oraz elastyny. Należy również pamiętać o unikaniu, jeśli to możliwe, stresu, który odpowiada za podwyższony poziom kortyzolu w organizmie, co powoduje szybszy rozkład kolagenu. Poza tym warto zainwestować i regularnie w ramach profilaktyki stosować specjalistyczne kremy dla kobiet w ciąży. Takie kremy zawierają składniki, które pobudzają produkcję kolagenu i elastyny.
A co z dietą?
Specjaliści podkreślają, że jednym z podstawowych czynników, który wpływa na kondycję naszej skóry, jest właściwe odżywianie. Właściwe, czyli związane z produkcją kolagenu dobrej jakości. Dieta taka powinna być zbilansowana, aby zapewnić organizmowi wystarczającą dawkę wszystkich składników odżywczych niezbędnych do prawidłowego wytwarzania kolagenu. Szczególnie witamina C oraz żelazo są tu kluczowe. Można suplementować kolagen, ale pamiętajmy, że to tylko zabieg pomocniczy. Dostarczony tą drogą nie wbuduje się automatycznie w naszą skórę. Jeśli więc niewłaściwie się odżywiamy, nasza skóra jest osłabiona i narażona na naciąganie, prawdopodobne jest, że ulegnie uszkodzeniu. Dotyczy to w szczególności młodych osób, poddających się radykalnym dietom odchudzającym w okresie, w którym ich organizm wciąż rośnie.
Trzeba też wyraźnie zaznaczyć, że likwidacja już powstałych rozstępów jest bardzo trudna
Rozstęp to tak naprawdę poważny uraz, głęboka wyrwa w skórze, która sama nie podlega regeneracji. W tym celu konieczny jest poważny zabieg stymulujący organizm do wytworzenia nowego kolagenu i elastyny. Warto pamiętać, że tego rodzaju zmiany są umiejscowione bardzo głęboko w skórze (kilka milimetrów). Aby je usunąć, trzeba do nich dotrzeć. Takiej właściwości pozbawione są kosmetyki, które działają jedynie na naskórek. Na powstałe już rozstępy należy zastosować zabiegi regenerujące, które powodują powstawanie kolagenu. W tym celu należy udać się do gabinetu dermatologicznego, gdzie przy użyciu na przykład lasera można rozstępy spłycić i rozjaśnić. Zabiegi takie trzeba jednak powtarzać, aby osiągnąć minimalny efekt. Popularne metody usuwania rozstępów to przede wszystkim peelingi, dermabrazja, mezoterapia i laser frakcyjny. Terapia laserowa stosowana w usuwaniu rozstępów obejmuje zazwyczaj zastosowanie lasera frakcyjnego, który ma na celu stymulację kolagenu, oraz zastosowanie lasera bromkowego lub diodowego, który działa bezpośrednio na czerwony kolor skóry, co ma w założeniu wywołać blednięcie zmian. Najskuteczniejszym obecnie zabiegiem usuwania rozstępów jest frakcyjna radiofrekwencja mikroigłowa, czyli zabieg polegający na jednoczesnym nakłuwaniu i podgrzewaniu skóry głowicą wyposażoną w kilkadziesiąt mikroigieł. Tego rodzaju działanie sprawia, że skóra uruchamia procesy naprawcze, dzięki czemu powstaje dużo nowych komórek, które tworzą kolagen, włókna skręcają się, zagęszczają i powstają pomiędzy nimi nowe wiązania. Zabieg powoduje, że stopniowo odbudowuje się struktura skóry. Jednak frakcyjna radiofrekwencja mikroigłowa działa wyłącznie w obrębie rozstępów, nie wokół nich. Pocieszająca wiadomość jest taka, że za pomocą tej metody można usunąć nie tylko małe, świeże rozstępy i te średniej wielkości, ale także zminimalizować widoczność tych starszych. Efektywność terapii w największym stopniu zależy jednak od zdolności regeneracyjnych pacjenta. Leczenie zazwyczaj trwa od 6 do 12 miesięcy i przeważnie wymaga od 4 do 8 zabiegów. Im bardziej rozległe i głębokie są rozstępy, tym trudniej z nimi walczyć. Duże znaczenie ma w tym przypadku czas. Zazwyczaj środki zaradcze są podejmowane zbyt późno. Dzieje się tak, ponieważ trudno jest uchwycić moment, w którym powstają niepożądane przez nas zmiany. Wskazówką mówiącą o przeciążeniu włókien kolagenowych jest swędzenie i pieczenie skóry. W ramach profilaktyki należy zwrócić uwagę na ciągłe nawilżanie i uelastycznianie skóry. W tym celu możemy sięgnąć po specjalne kremy na rozstępy, kremy z kolagenem lub naturalne masła, na przykład masło shea lub olej kokosowy.
