Sekrety dawnej medycyny

Sekrety-dawnej-medycyny
Zdradzamy szokujące ciekawostki, jak niegdyś radzono sobie z dolegliwościami. Poddanie się procedurom medycznym do niedawna wymagało sporej odwagi. W dawnej medycynie i far­makologii znajdujemy wiele przesądów i komplet­nych nonsensów. Leczenie niejednokrotnie ozna­czało spore zagrożenie dla pacjenta, który mógł przypłacić je własnym życiem. Jeszcze na początku XX wieku oficjalnym sposobem na złagodzenie bólu i kaszel była heroina.

Po raz pierwszy heroiną jako środkiem przydatnym w farmakologii zainteresowano się w 1894 roku.

W kilka lat później pojawiły się pierwsze katalogi oferujące leki na bazie heroiny i opium. Co za tym idzie liczba uzależnionych od opiatów w USA sko­czyła do miliona, którzy dzięki sprzedaży wysyłko­wej mogli je nabywać bez ograniczeń. W 1897 roku odkryto penicylinę, skuteczny lek na rozmaitego typu infekcje. Zanim jednak trafiła ona do powszech­nego obiegu, popularnym lekiem na infekcje były środki farmakologiczne z rodziny sulfonamidów. W 1937 roku amerykańska firma Massengill stwo­rzyła na ich bazie nowy lek. W zamierzeniu miał być dedykowany dzieciom, dlatego zadbano, by był smaczny. Specyfik wprowadzono do użycia bez wcze­śniejszych testów i badań. Niestety jedna z substancji wchodzących w jego skład, którą dzisiaj spotykamy w płynach mrozoodpornych, szybko okazała się tok­syczna. Powikłania po przyjęciu leku odczuło 350 osób z czego 107 zmarło. W pierwszej dekadzie ubie­głego wieku powszechnym zaleceniem w przypad­kach przyspieszenia akcji serca było wstrzyknięcie mikstury strychniny i whisky. Podobnie w przypadku niektórych przypadłości za dobry pomysł uważano zabieg lewatywy z gorącej kawy i… whisky. Ich sku­teczność pozostawiała wiele do życzenia. Ogólnie rzecz ujmując, dawni uzdrowiciele dość swobodnie podchodzili do kwestii bezpieczeństwa. W XVI wieku jako środków medycznych konse­kwentnie używano metali – ołowiu i srebra. Zale­cano przykładanie wybielanych srebrem ołowianych płytek do wrzodów na skórze. Skutki tego okazywały się opłakane w momencie, gdy cząsteczki ołowiu przedostawały się do krwiobiegu pacjenta. Podobnie zmiany powstałe w wyniku kiły leczono przy pomocy rtęci wcieranej w guzy kostne. Rtęcią leczono rów­nież hemoroidy, tyle że z dodatkiem olejku różanego i mirry.

W czasach renesansu jednym z uznanych remediów na „plucie krwią" stała się mieszanina startych mysich odchodów, zmiksowanych z sokiem z babki i cukrem.

Wydaje się to dość kulturalnym rozwiązaniem w porów­naniu z leczeniem krwotoków z nosa przy użyciu okładów ze świńskich odchodów, czy z leczeniem kamieni nerkowych i infekcji pęcherza moczowego za pomocą krowiego łajna zmieszanego z cukrem, miodem i sokiem owocowym dla lepszego smaku. Wszelkie dolegliwości miał skutecznie usuwać rów­nież sproszkowany kał ludzki wdmuchiwany w oczy pacjenta. Co do zasady odchody najróżniejszego pochodzenia przez długi czas cieszyły się w dawnej medycynie sporym wzięciem. W XVII wieku angiel­ski doktor Thomas Willis wpadł na pomysł leczenia problemów z płucami napojem na bazie odchodów końskich, krowich, kogucich lub gołębich. Korzyści medycznych upatrywał również w smarowaniu klatki piersiowej maścią z odchodów psich wymieszanych z olejem migdałowym. Przy okazji Willis wynalazł skuteczny środek przeczyszczający w postaci szczu­rzych odchodów, po spożyciu których u pacjenta następowało dynamiczne wypróżnienie. Wspo­mnianą wcześniej rtęć też kojarzono z odchodami. Przepisem na skuteczny środek oczyszczający orga­nizm było podanie płynnej rtęci szczeniakowi, a uzy­skane w ten sposób odchody należało przegotować w occie i zażyć.

Mało kto z nas zdaje sobie sprawę ze skali, w jakiej dawna medycyna wykorzystywała w swych metodach ludzkie szczątki.  

Leczenie z ich użyciem opierało się na wierze w „prawo podobieństw". I tak, ból głowy traktowano preparatem ze sproszkowanych kości czaszki, a cho­roby krwi zwalczano piciem krwi zmarłego. Choć oczywiście zdarzały się odstępstwa od tej reguły, jak choćby w przypadkach zaleceń dotyczących usuwania hemoroidów przez pocieranie palcem pobranym od nieboszczyka. Żyjący w XVI wieku niemiecki lekarz, alchemik i przyrodnik Paracelsus, uznawany za pre­kursora nowożytnej medycyny, był zdania, że ludzka krew jest nie tylko zdatna do picia, ale i zdrowa. Zale­cenie to realizowano na przykład w czasie publicz­nych egzekucji, gdzie za niewielką opłatą można było nabyć u kata kubek świeżej krwi skazańca. Para­celsus twierdził również, że po śmierci (zwłaszcza tragicznej lub nagłej) w ludzkim ciele wytrąca się „balsam" posiadający życiodajne właściwości. Stąd rozpowszechniona praktyka tworzenia „lekarstw" ze sproszkowanych szczątków zmarłych.

Medyczny kanibalizm miał wielu zwolenników wśród koronowanych głów. 

Karol II Stuart zwykł raczyć się „królewskimi kro­plami" – nalewką z dodatkiem sproszkowanej ludz­kiej czaszki. Podobne metody stosowali Franciszek I Walezjusz, Maria II Stuart, Wilhelm III Orański i wielu innych. Mimo że nigdy nie dowiedziono leczniczego działania preparatów na bazie ludzkich szczątków, aż do połowy XVIII wieku dużą popular­nością cieszyły się specyfiki zawierające sproszko­wane fragmenty egipskich mumii. Ich wysokie ceny skutkowały zastępowaniem oryginalnego surowca tańszymi zamiennikami, a więc szczątkami żebra­ków, trędowatych i ofiar zarazy. Przy wszystkich oporach natury etycznej i estetycznej z dzisiejszej perspektywy specyfiki te wydają się jeszcze dość neutralne. W tym sensie stoją one w jednym szeregu z podobnymi, mało inwazyjnymi, magicznymi specy­fikami w rodzaju rogu jednorożca czy korzeni man­dragory. Te pierwsze pozyskiwano polując na „mor­skie jednorożce", czyli narwale, te drugie wymagały bardziej specjalistycznej procedury. Jak przekonywał niejaki Szymon Syreniusz, żyjący na przełomie XVI i XVII wieku, by je zebrać w należyty sposób, trzeba było przywiązać sznur do liści rośliny, którego drugi koniec powinno się przymocować do ogona czarnego psa głodzonego przez dwa dni. Zwierzę należało następnie, najlepiej w piątek przed zachodem słońca, umiejętnie zmotywować przynętą do wysiłku, aż do momentu w którym wyrwie roślinę z ziemi.

Wiele procedur uzdrawiających, powszechnie stosowanych w dawnych czasach, śmiało można dziś zaliczyć do katalogu wyjątkowo okrutnych tortur.  

W IV wieku p.n.e sądzono, że skuteczną metodą na pozbycie się hemoroidów jest wyrywanie ich przy pomocy paznokci. W średniowieczu „lekarze" doszli jednak do wniosku, że lepiej jest je przypalać przy pomocy rozgrzanego do czerwoności żelaznego pręta. Podobnie traktowano wrzody u chorych na kiłę. Nie poprawiało to stanu pacjenta, chyba że za poprawę uznamy dodatkowe zakażenia, pojawiające się w wyniku oparzeń. Radykalnych metod używano również w przypadku leczenia objawów schizofrenii. W związku z tym począwszy od starożytności aż do średniowiecza osoby uznane za „szalone" podda­wano trepanacji czaszki. Ubogi zasób średniowiecz­nej wiedzy medycznej powodował, że nawet drobny, z dzisiejszej perspektywy, problem mógł zakończyć się amputacją kończyny. Niegojące się rany, stłu­czenia, urazy, złamania uznawano za wystarczający powód do przeprowadzenia drastycznej operacji. Stan medycyny tamtego okresu dobrze obrazuje historia wypadku księcia austriackiego Leopolda z 1194 roku. Podczas polowania książę spadł z konia i złamał nogę. Pomimo że nieustannie domagał się odjęcia chorej kończyny, żaden z chirurgów nie śmiał podjąć się takiego zabiegu, ponieważ był on wówczas równoznaczny ze śmiercią. Książę był poddany leczeniu ziołami, dopóki kończyna nie uległa zgorzeli. W końcu oszalały z bólu Leopold chwycił topór, przyłożył go do nogi, a swojemu słudze kazał uderzać młotem. Za trzecim uderzeniem noga odpadła, a chirurdzy zabrali się do leczenia rany, jednak następnego dnia książę wyzionął ducha. Dawni chirurdzy co prawda posiadali narzędzia chirurgiczne (noże i piły amputacyjne), lecz brakowało im leków znieczulających, podwiązek naczyniowych i opasek uciskowych. Największymi problemami medycyny amputacyjnej tamtych czasów były: krwotok, wstrząs oraz szerzące się zakażenie. Odjęcia na poziomie uda czy ramienia wykonywano rzadko, gdyż z reguły kończyły się niepowodzeniem. Postęp w leczeniu urazów i szkód pourazowych narządów ruchu nastą- pił dopiero wraz z wiekiem XVI, a dokładniej dzięki działalności Ambrożego Paré. Ten lekarz wojsk francuskich wprowadził do procedur amputacji pod- wiązywanie krwawiących naczyń zamiast zalewania ran… wrzącym olejem. Brzegi rany zbliżał klejącymi tasiemkami. Jak widać przez większą część ludzkiej historii konieczność leczenia oznaczała dla człowieka bezpośrednie poznanie sensu łacińskiej maksymy „dolor est medicina doloris" – ból jest lekarstwem na ból.dolo- ris" – czyli, że ból jest lekarstwem na ból.

Do wszechobecnej reklamy piwa zdążyliśmy się już przyzwyczaić. Gdzie się obejrzeć, napotykamy komunikat – piwo gasi pragnienie, integruje, bawi, relaksuje i świetnie smakuje. W powszechnej opinii ucho...
12137 Odsłony
Rozmowa z Agnieszką Łucjanek – psycholożką, terapeutką, koordynatorką merytoryczną Pozaszkolnej Placówki Specjalistycznej SCOLAR. Pracuje w Poradni dla dzieci z Autyzmem i ich Rodzin w Instytucie Psyc...
8091 Odsłony
Ostroga piętowa to potoczna nazwa schorzenia, które wielu uznaje za nieuleczalne przy użyciu standardowych metod medycznych.  Stąd prawdziwy wysyp interneto­wych porad sugerujących cudo­twórcze d...
7077 Odsłony
Cała prawda o dietetycznym detoksie. Raz na jakiś czas nachodzi nas nieodparta ochota na „odtrucie" lub „oczyszczenie" organizmu z nagromadzonych toksyn. Z reguły w okolicach świąt poja­wia się myśl, ...
5777 Odsłony
Gelotolodzy, czyli naukowcy zajmujący się badaniem śmiechu przekonują, że uśmiech na twarzy może podnieść odporność organizmu, skrócić okres rekonwalescencji po chorobie i przedłużyć życie – nawet o s...
5016 Odsłony
​Popularne diety kuszą obietnicą szybkiej utraty zbędnych kilogramów. Czy redukcja masy ciała i efekt jo-jo stanowią nieodłączny duet? W ponad 90 proc. przypadków za otyłość i nadwagę odpowiedzialny j...
4931 Odsłony
PROGRAM PROWADZONY PRZEZ CENTRALĘ FARMACEUTYCZNĄ CEFARM SA  logotype cefarm