Strefy długowieczności
Od lat 90-tych XX wieku miejsca zamieszkiwane przez
skupiska stulatków nazywane są niebieskimi strefami (blue zones).
Jest to związane z kalendarzem Greckiego Kościoła Prawosławnego, obejmującym w ciągu roku łącznie niemal sześć miesięcy dni postnych. Jak wiadomo, jedyną dowiedzioną naukowo metodą opóźnienia procesów starzenia u ssaków (tj. myszy) jest okresowe ograniczenie przyjmowanych kalorii o 30%. Zbliżony skutek może mieć także przedłużony sen. Na półwyspie Nicoya w Kostaryce dieta stulatków również opiera się na niskoprzetworzonych roślinach w tym fasoli, dyni, batatach i świeżych owocach. Mięso pojawia się w menu, podobnie jak i w innych niebieskich strefach, najczęściej jedynie od święta. W tygodniu zastępują je jajka lub ryba. Mieszkańcy półwyspu chętnie piją zsiadłe mleko oraz czarną kawę z miejscowych jagód lub rozgniecionych nasion ketmii jadalnej, czyli okry. Podobnie jak w pozostałych niebieskich strefach, główny posiłek jada się w środku dnia, podczas gdy śniadania i kolacje są skromniejsze. W utrzymaniu dobrego zdrowia pomaga miejscowa woda bogata w wapń i magnez. Położenie niebieskich stref z reguły ogranicza kontakt z dalszymi obszarami, jednak samo ukształtowanie terenów wymusza na mieszkańcach aktywność i ruch. Górzyste tereny Sardynii, Okinawy i Ikarii oraz gęsto zalesione obszary Kostaryki sprzyjają wysiłkowi fizycznemu. Dla przebadanych stulatków normą jest regularne poruszanie się pieszo. Chodzenie związane jest również z inną wyróżniającą cechą przebadanych populacji w postaci ożywionego życia towarzyskiego w ramach utrzymywanych więzi rodzinnych i sąsiedzkich. Aktywności fizycznej i społecznej towarzyszy nierzadko aktywność zawodowa. W niebieskich strefach seniorzy często nie przechodzą na emeryturę. Wiek nie jest postrzegany jako wystarczający powód dla radykalnej zmiany dotychczasowego sposobu życia i zajęć z nim związanych. Dotyczy to w szczególności Japonii, Sardynii, Kalifornii i Kostaryki.
Mieszkańców niebieskich stref łączy jeszcze jedna właściwość. Wszyscy mają ugruntowane poczucie celu i sensu istnienia − coś, co powoduje, że chce się wstać rano i rozpocząć nowy dzień. Takim powodem może być praca, pasja, nauka, rodzina albo pomaganie innym. Na podstawie przeprowadzonych obserwacji stulatków, można powiedzieć, że każdy spełnia się inaczej i na swój sposób. Może to być uprawa ogródka, aktywność w kole gospodyń wiejskich czy gra na gitarze. Wspólne dla nich jest pozostawanie wciąż aktywnym, połączone z poczuciem przydatności. Jakie wnioski można wysnuć na podstawie wiedzy zgromadzonej na podstawie obserwacji stulatków? Najbardziej ogólny to taki, że zdrowie i długowieczność nie są pochodną pojedynczych czynników czy działań, ale zbioru nawyków podtrzymywanych przez całe życie. Złych nawyków nie da się zneutralizować przez okazjonalne zrywy „dla zdrowia", takie jak wyjście na siłownię czy wypicie koktajlu z młodej pszenicy. Charakterystyczny jest fakt, że mieszkańcy niebieskich stref nie uczestniczą w maratonach i nie podnoszą ciężarów. Zamiast tego regularnie ruszają się w ramach codziennych zajęć i obowiązków. Innym wyróżnikiem jest zasada niedojadania. Stulatkowie z reguły utrzymują prawidłową masę ciała. Ograniczają porcje i okresowo poszczą. W swej diecie bazują na pokarmie roślinnym. Oznacza to, że pojawiające się w niej produkty odzwierzęce są raczej okazjonalnym, wyjątkowym dodatkiem, aniżeli podstawą wyżywienia. Oprócz tego ważne okazują się czynniki związane z życiem rodzinnym i towarzyskim. Bez względu na miejsce zamieszkiwania rodzina w życiu stulatków odgrywa rolę priorytetową. Większość przebadanych seniorów mieszka wraz z rodzinami, co częstokroć wynika z obowiązującej normy kulturowej nakazującej członkom rodziny wzajemną pomoc i opiekę. Nie bez znaczenia dla pogody ducha i życiowego optymizmu jest otaczanie się kręgiem życzliwych, nam osób. Trwałe przyjaźnie, choć wymagają pielęgnowania, potrafią odwdzięczyć się nam z nawiązką, zmieniając życie na lepsze.
