Kurkuma

Curcuma longa, czyli ostryż długi, nazywany też kurkumą lub żółtym imbirem, pochodzi z Indii i bliskich im rejonów Azji Południowej. Chyba wszyscy znamy korzeń kurkumy i powstający z niego proszek, ale niewiele osób wie, że z korzenia może wyrosnąć piękna roślina o niezwykłym kwiecie. W naszym klimacie uprawia się ją jako doniczkową.

Kiedy świeży korzeń kurkumy wysuszy się i zetrze, powstanie intensywnie żółty proszek, który można przechowywać przez długi czas. Początkowo przypadła ona do gustu Asyryjczykom i Arabom. Pierwsze wzmianki na temat Curcuma longa odnajdujemy w asyryjskich księgach poświęconych ziołom i ich wykorzystywaniu. Ostryż długi do Europy dotarł dzięki perskim i arabskim kupcom, którzy rozpowszechnili go jako aromatyczną przyprawę oraz silny barwnik, nie tylko spożywczy. Kurkuma zyskała rozgłos jako ważny składnik popularnej mieszanki przypraw zwanej curry, w której znajdziemy również: kolendrę, imbir, pieprz, goździki, cebulę, cynamon, czosnek i chili. Kompozycja ta zawdzięcza swój złocisty kolor właśnie intensywnej barwie wu długiego. 

Kurkumina

W kurkumie znajduje się związek chemiczny nazywany kurkuminą, która w połączeniu z innym jej składnikiem − turmeryną − wykazuje działanie przeciwzapalne i przeciwnowotworowe. Przyjmowanie suplementów diety zawierających wyekstrahowaną kurkuminę nie daje tak intensywnego efektu jak spożywanie naturalnej kurkumy, w której znajdziemy także turmerynę. Kurkumę możemy kupić jako żółty proszek lub świeży korzeń. Obie formy przyprawy będą pozytywnie wpływać na nasze zdrowie. Nawet obróbka termiczna nie osłabia jej dobroczynnego działania.

Lecznicza moc kurkuminy

W medycynie chińskiej używano kurkumy do leczenia bólu brzucha oraz stanów zapalnych. Wiele podań wskazuje na to, że była wykorzystywana w celach terapeutycznych już 10 tysięcy lat temu. W roku 1815 naukowcy Vogel i Pelletier ogłosili, że wyizolowali „żółtą substancję barwiącą" pochodzącą z ostryżu i jako pierwsi nazwali ją kurkuminą. W 1949 roku w magazynie „Nature" ukazał się artykuł, podający, że kolejni naukowcy zajęli się badaniem kurkuminy. Stwierdzili oni, że jest biologicznie czynna oraz ma właściwości przeciwbakteryjne. Odkrycie to zapoczątkowało szereg badań, które w konsekwencji dowiodły, że ma on także działanie przeciwcukrzycowe, przeciwzapalne, i przeciwutleniające.

W 2015 w „Clinical Gastroenterology and Hepatology" został opisany eksperyment polegający na podawaniu kurkumy przez miesiąc chorym na wrzodziejące zapalenie jelit. Wykazano, że u 50 proc. z nich doszło do remisji choroby. U pacjentów, którym podawano placebo nie zanotowano ustania objawów chorobowych.

Liczne obserwacje dowiodły także, że kurkuma wspomaga regenerację tkanek, dlatego jest szczególnie wskazana właśnie w przypadku wrzodów oraz po zabiegach chirurgicznych. 

Kurkuma na zapalenie stawów

Współczesna nauka potwierdziła skuteczność działania kurkumy w leczeniu reumatoidalnego zapalenia stawów. W 2012 roku w artykule, który ukazał się w „Phytotherapy Research", przedstawiono wyniki badania przeprowadzonego z udziałem pacjentów cierpiących na reumatoidalne zapalenie stawów. Podzielono ich na trzy grupy, pierwszej podawano 500 mg kurkumy, drugiej dawkę leku standardowo stosowanego przy tym schorzeniu − diklofenaku, a trzeciej oba produkty. U wszystkich pacjentów odnotowano znaczną poprawę, co zaskakujące, najbardziej wyraźna była ona w pierwszej grupie, która spożywała samą kurkumę.  

Kurkuma w walce z nowotworem

Kurkuma aktywuje enzymy, które odpowiadają za uszkadzanie białek nowotworowych i ich eliminację. Oznacza to, że pomaga ona zapobiegać powstawaniu nowotworów. Powinniśmy stosować ją profilaktycznie i starać się dodawać do potraw, jeśli tylko mamy ku temu okazję. Polecana jest szczególnie palaczom, którzy z oczywistych względów bardziej narażeni są na zachorowanie na raka płuc.

Ostryż długi pomaga w walce z chorobą alzheimera

Kurkuma, jak możemy przeczytać w internetowym wydaniu dziennika Times of India, pomaga hamować objawy alzheimera. Mechanizm przypomina nieco ten, który działa w przypadku zapobiegania powstawaniu nowotworów − kurkumina pobudza układ immunologiczny do niszczenia białek, które powodują chorobę alzheimera. Niszczone są złogi nazywane płytkami amyloidowymi, które wywołują zaburzenia pamięci, osobowości i powodują obumieranie neuronów. W Indiach, ze względu na duże spożycie kurkumy, choroba otępienna występuje znacznie rzadziej niż w krajach Zachodu − cierpi na nią tylko około 5% ludności w wieku powyżej 60. roku życiu.

W instytucie w Jülich w Niemczech przeprowadzono eksperyment na szczurach, polegający na wprowadzeniu do mózgów zwierząt zastrzyku z kurkuminą. Okazało się, że części mózgu uczestniczące we wzroście nowych komórek nerwowych stały się dzięki temu bardziej aktywne. Możemy z tego wnioskować, że kurkuma zwiększa zdolność mózgu do regeneracji, a tym samym chroni przed skutkami alzheimera. 

Jak najlepiej stosować kurkumę

 Ostryż długi, nawet w małych dawkach, wykazuje działanie lecznicze, zatem warto włączyć go do codziennej diety. Azjaci łączą kurkumę z innymi przyprawami, w tym z pieprzem, który zwiększa jej przyswajalność o kilka tysięcy procent. Podobnie działa także tłuszcz oraz produkty sojowe, na przykład tofu. Świetnym daniem wydaje się curry z tofu oraz dowolnych warzyw z tłustym mleczkiem kokosowym i mieszanką przypraw.

Kto powinien wystrzegać się kurkumy?

Osoby cierpiące z powodu kamieni żółciowych powinny zrezygnować z jej częstego spożywania, ponieważ może ona zwiększyć częstotliwość skurczy woreczka żółciowego. Powoduje to bóle brzucha i prowadzi do zablokowania kanałów żółciowych.

Jeśli przyjmujemy leki stosowane w zapaleniach jelit, przed rozpoczęciem stosowania kurkumy powinniśmy skonsultować się z lekarzem. Niektóre preparaty stosowane przy tych schorzeniach wchodzą w reakcję z ostryżem długim i intensyfikują swoje działanie. Może to powodować niebezpieczne dla naszego zdrowia alergie oraz stany zapalne. Cukrzycy także powinni ograniczyć jedzenie dań doprawionych tą przyprawą, ponieważ nasila działanie zażywanych przez nich preparatów.