Zaćma. Objawy i leczenie

Na świecie żyje 36 mln osób niewidomych, a do roku 2050 ich liczba zwiększy się do 115 mln. Zgodnie z dostępnymi szacunkami w Polsce osób niewido­mych lub zmagających się z upośledzeniem wzroku jest około 1,5 miliona. Jedną z głównych przyczyn jest niezoperowana zaćma.

Zaćma, czyli inaczej katarakta, polega na zmętnieniu soczewki oka. 

Jest to wynik zaburzeń zachodzących w przemianie materii soczewki i obniżeniu jej przejrzystości. Mogą one skutkować nawet całkowitą utratą możliwości widzenia. Według Światowej Organizacji Zdrowia (WHO) zaćma stanowi jedną z najczęstszych przyczyn ślepoty. Schorzenie rozwija się przez dłuższy okres, przeważnie w jednym i drugim oku. Choć nie zawsze. Zmętnienie soczewki dotyka najczęściej osoby star­sze (ponad 60 proc. z nich ukończyło 60 lat), jednak zdarza się i u osób młodszych, w tym także u dzieci. W przeważającej części (90 proc.) są to osoby powy­żej 75. roku życia. Zabiegi operacyjnego usunięcia zaćmy należą do najczęściej wykonywanych zabie­gów okulistycznych. W Polsce wykonuje się ich około 3000 na milion mieszkańców. W innych krajach Unii Europejskiej oraz Stanach Zjednoczonych operacje usunięcia zaćmy utrzymują się na poziomie 6000 na milion mieszkańców rocznie.

Powszechnie uważa się, że zaćma powstaje na powierzchni gałki ocznej. Prawda jest jednak taka, że zaćma pojawia się wewnątrz oka.  

Najczęstszą odmianą, z jaką możemy się spotkać, jest zaćma starcza (obok zaćmy wrodzonej i wikłającej), której przyczyny nie są do końca znane.  

Wyróżnia się kilka jej rodzajów, które zależą od lokalizacji zmętnienia w soczewce.

Może to być zaćma:

– jądrowa, gdy zmętnienie umiejscowione jest w jądrze soczewki, postępuje powoli i nie zaburza ostrości widzenia, natomiast prowadzi do krótkowzroczności;

– podtorebkowa czaszowata, gdy zmętnienie występuje w tylnej torebce soczewki, objawy są dosyć nasilone, wśród nich występuje efekt rozszczepienia światła i związane z tym olśnienie utrudniające wykonywanie pewnych czynności;

– korowa, gdy zmętnienie zlokalizowane jest w powierzchniowych warstwach soczewki, gdzie oprócz zaburzonej ostrości wzroku może pojawić się również podwójne widzenie.

W wyniku postępującej zaćmy starczej dochodzi do obniżenia ostrości wzroku zarówno z bliska, jak i z daleka. Powstałej wady nie da się skorygować oku­larami. Na podstawie stopnia zmętnienia możemy podzielić zaćmę starczą na postać początkową (zaćma początkowa), w której zmętnienie dopiero się rozpoczyna oraz postać dojrzałą (zaćma całkowita), kiedy zmętnienie obejmuje całą soczewkę. Dalsze etapy rozwoju zaćmy dojrzałej mogą przekształcić się w zaćmę przejrzałą, w której dochodzi do cał­kowitego zniszczenia soczewki na skutek rozpływu jej mas i obkurczenia. Katarakta starcza pojawia się najczęściej z wiekiem (w okolicach 50. roku życia) i może prowadzić do wystąpienia zmian w jednym i drugim oku, choć trzeba zaznaczyć, że postęp tych zmian bywa różny

Wcześnie zdiagnozowaną zaćmę starczą poddaje się leczeniu środkami przeciwkataraktowymi, które aplikuje się do gałki ocznej w postaci kropli. Jeśli cała soczewka uległa zmętnieniu konieczne staje się leczenie operacyjne.  

Z przeprowadzonych badań opinii publicznej wynika, że aż 40 proc. Polek i Polaków jest zdania, że istnieją pozaoperacyjne sposoby leczenia zaćmy. Badani pośród najczęściej stosowanych metod wskazywali kuracje dietetyczne czy farmakologiczne.  

​ Niektórzy ankietowani prezentowali pogląd mówiący, że przyjmowanie witamin A, C lub E redukuje ryzyko wystąpienia zaćmy. Nie potwierdzają tego żadne ofi­cjalne badania kliniczne. Tylko zabieg chirurgiczny umożliwia usunięcie zmętniałej soczewki i zastą­pienie jej sztuczną soczewką wewnątrzgałkową, co pozwala na pełne wyleczenie dolegliwości. Opera­cja zaćmy daje zatem najbardziej satysfakcjonujące i pełne efekty. Krótko po zabiegu pacjenci odzy­skują bardzo dobrą jakość widzenia. Zastosowanie zaawansowanych technologicznie soczewek wielo­ogniskowych (umożliwiających widzenie bliży, dali i odległości pośrednich) i torycznych (korygujących astygmatyzm) umożliwia nawet podwyższenie jako­ści widzenia w porównaniu ze stanem przed poja­wieniem się schorzenia. Wiele osób prezentuje pogląd mówiący, że zaćma musi osiągnąć stadium pełnego rozwinięcia, by kwalifikować się do zabiegu operacyjnego. Tego rodzaju mity przyczyniają się do odwlekania w czasie wizyty u specjalisty. Pacjenci wolą zmagać się z niedogodnościami, ani­żeli podjąć kroki zmierzające do usunięcia problemu. Trzeba pamiętać, że wczesne stadia choroby dają naj­wyższe szanse na sprawne przeprowadzenie zabiegu oraz krótki czas rekonwalescencji. Dlatego już początkowe zaburzenia widzenia powinny stanowić dla nas sygnał do poszukiwania pomocy u lekarza. Przekładanie zabiegu usunięcia zaćmy i czekanie, aż choroba „dojrzeje", może spowodować pojawienie się niepożądanych komplikacji i przyczynia się do podniesienia poziomu trudności samego zabiegu.